In groepen waar de populatie gemengd is en dus Engels gesproken wordt kan het volgende optreden: de slecht Engels sprekende deelnemers zijn al blij als ze iets in die taal hebben kunnen zeggen. Weer terugschakelen naar je eigen moedertaal, de taal die je vertrouwd is en waarin je jezelf genuanceerder en gedifferentieerder kunt uitdrukken, dus voor je gevoel meer werkelijkheidsgetrouw, voelt dan even als thuiskomen, even heel vertrouwd. Dat merk je meestal niet als je je moedertaal spreekt. Maar de overgang van Engels naar de eigen taal kan dat gevoel doen ontstaan.
Maar wat gebeurt als je niet tweetalig bent opgevoed en Engels niet je moedertaal is maar slechts een beperkt hulpmiddel terwijl je jezelf vanwege opleidingseisen of communicatieomstandigheden toch in die taal moet uitdrukken? Dan gebruik je vaak dezelfde woorden en beelden om telkens iets anders uit te drukken maar omdat je te weinig woorden en begrippen tot je beschikking hebt kun je niet anders. In feite wordt jouw duiding van de werkelijkheid in het keurslijf van je beperkte woordenschat gedrongen met als effect dat je jouw mening en visie ongenuanceerd bekend maakt wat dus onrecht doet aan de veelzijdige werkelijkheid die je ervaart. Een toename van kortzichtigheid en dus van domheid zou ik zeggen. Twitter als uitvinding om je tekst kort en krachtig binnen 140 tekens te vermelden stimuleert deze ontwikkeling alleen maar. De taal en het gebruik van de taal, in dit geval het Engels als algemene taal, neemt het heft in handen om de werkelijkheid te ontdoen van haar nuances want daarvoor ontbreken de woorden. Dat noem ik een tragische ontwikkeling. Met misschien verreikende gevolgen. Neem de Europese gemeenschap: wat zou het effect op het handelen en de communicatie zijn van de leden en hun economische ontwikkeling als ze elkaar goed zouden begrijpen in hun eigen landstaal in plaats van in gebroken Engels? Hoeveel speculatie, wantrouwen en onbegrip zouden zijn te voorkomen? Of in het schrijven van scripties in het Engels terwijl de eigen moedertaal een schat biedt aan nuanceringen en omschrijvingen die je in de verste verte niet zou kunnen bedenken in het Engels, maar dat je gedwongen bent te blijven gebruiken. Wie is hier de grote verliezer? De werkelijkheid die je beschrijft maar ook jezelf want je doet jezelf tekort. Waarom dan meegaan in deze ontwikkeling? Ik zou er eerder voor pleiten om kinderen tweetalig of drietalig op te voeden en dan pas te vragen naar scripties in een andere taal. Een verengelste samenleving is meestal ook geen Engelse samenleving maar eerder een Amerikaanse. Misschien is het Engels van de Amerikanen wel een effect van deze vereenvoudiging die noodgedwongen werd opgelegd bij de immigratie naar dat land. Men moest zich aanpassen anders mocht men niet binnen. Maar men past zich slechts gedeeltelijk aan en velen is het niet gegeven zich genuanceerder uit te drukken in het Engels omdat ze bijvoorbeeld ook in Amerika Russisch, Spaans, Italiaans, Portugees, Chinees zijn blijven spreken. Niet voor niets de eigen woon- en leefwijken met eigen taal en cultuur in Amerika. Dat geeft te denken en dat geeft de burger moed om niet te snel de eigen taal en cultuur in te ruilen voor een vreemde die pas na veel moeizaam leren en vlijt eigen gemaakt kan worden. Niet dat het niet de moeite zal lonen maar wie kan het opbrengen, zeker op later leeftijd, om daar helemaal voor te gaan, terwijl er zoveel andere taken wachten?
John Hacking
betekenisgeving & levenshorizon 