Inertie en passiviteit – een kans voor populisten
Uit de politieke geschiedenis ken ik nauwelijks populisten die niet hebben geprofiteerd van hun toegenomen politieke macht en die niet aan zelfverrijking hebben gedaan. Hitler werd steenrijk door de verkoop van zijn pamflet ‘Mein Kampf’ dat iedereen door de strot werd geduwd en waarin hij al zijn snode plannen met de natie bijeen had gezet. Mussolini in Italië, Franco in Spanje, Pinochet in Chili, en tal van andere figuren die later president werden op basis van populistische praatjes. Nu dreigt in Argentinië weer een socio-pathische clown veel te veel macht te krijgen. In Turkije, in Hongarije, in Rusland zitten al profiteurs die rijk worden door hun politieke macht en die zoals in Rusland die macht voortdurend misbruiken, zelfs door oorlogen te voeren. De lijst is eindeloos, de geschiedenis spreekt boekdelen.
Maar hoe komen populisten aan de macht in wat eerst een democratie leek? Armoede is een factor, mensen die aan de rand van de samenleving moeten zien te overleven en merken dat de heersende klasse geen oog voor hen heeft. Zij zijn geneigd om de praatjes van de populist te volgen want die belooft een einde aan de ellende en daarnaast gouden bergen. Een andere factor is het falen van de zittende politici die er niet in slagen iedereen te laten delen in de welvaart: een groep wordt veel te rijk, een andere veel te arm. Als de politici die een land moeten besturen niet genoeg oog hebben voor de noden van de bevolking krijg je opstand, verzet en spinnen populisten daar garen bij. Een andere factor is misschien het feit dat waarden en idealen niet meer in de belangstelling staan van de kiezers omdat hun gedachten zijn afgeleid door andere zaken. Populisten komen opzetten nieuwe ideeën, meestal niet echt nieuw, maar ze bieden het volk een kans om weer ergens in te geloven.
De Italiaanse filosoof Umberto Galimberti schrijft in 2009 in zijn boek ‘Mythen van onze tijd’ dat veel westerse waarden als het ware zijn geïmplodeerd in de inertie en passiviteit van de massa. Wat we over houden zijn grote groepen consumenten die zich voortdurend laten bezighouden en daarmee afleiden van de grote problemen in deze wereld en van de waarden en idealen die er echt toe doen. Het is eigenlijk geen ‘brood en spelen’ meer zoals in de Romeinse tijd, maar alleen maar ‘spelen, amusement, vertier’. Elektronische apparatuur zoals de smart-phone en tal van andere gadgets, sportwedstrijden, populaire goederen aangeprezen door influencers en vakantiereizen bijvoorbeeld, houden onze aandacht vast waardoor we ons niet meer bezig hoeven te houden met de zaken die er echt toe doen. Vrijheid bijvoorbeeld, of democratie, of solidariteit om maar enkele begrippen te noemen die meer en meer op het spel staan.
Het loont de moeite om Umberto Galimberti aan het woord te laten om zijn visie op onze Westerse samenleving te geven, ook al is het alweer jaren geleden dat hij dit boek schreef. Ik vermoed dat zijn woorden nog niet veel van hun actualiteit hebben verloren. Vandaar dit lange citaat. Hij schrijft:
Er zijn geen ideeën meer. Er zijn geen waarden meer. Ze worden niet meer geproduceerd. Passiviteit en inertie lijken de sfeer van onze tijd te karakteriseren. De indruk bestaat dat in onze tijd niemand een geschiedenis heeft om op te schrijven, geen voorbije en geen toekomstige geschiedenis. Men heeft slechts energie die moet vrijkomen in een soort onbehouwen spontaneïteit waar geen enkele betekenis in zit, maar die volledig opgaat aan fascinatie voor het spectaculaire.
Hoe is het mogelijk? Er waren zoveel revoluties, we hebben een eeuw of twee politieke leertijd achter de rug. Er zijn kranten, vakbonden, partijen en intellectuelen. Er is een hoop energie gestoken in het ontvankelijk maken van de mensen voor hun eigen geschiedenis. En toch zijn er maar duizend mensen die daarop reageren, waartegenover miljoenen mensen passief blijven en volkomen te goeder trouw, met plezier en zonder zich zelfs maar af te vragen waarom, liever een voetbalwedstrijd zien dan een menselijk of sociaal drama.
Het antwoord moet wellicht worden gezocht in het feit dat onze hoofden, gebombardeerd als we worden door prikkels, boodschappen, tests en enquêtes, de plaats zijn geworden waar ideeën en waarden rondgaan die we niet zelf hebben geproduceerd maar eenvoudigweg hebben geabsorbeerd. Onze hoofden en harten uiten zich niet maar peilen zichzelf. Niet om hun eigen ideeën en waarden te leren kennen maar om na te gaan hoe doeltreffend de media zijn in het inprenten van een idee of een vermeende waarde om er vervolgens een tevredenheidsindex aan toe te kennen.
Zo worden onze hoofden gereduceerd tot afleesschermen. Ze zijn niet meer de plaats van ideevorming en verbeeldingskracht, maar een plaats van absorptie en implosie waar elke stuwende kracht in verzinkt en elke verworven betekenis zich voegt naar het ideaal van uniformiteit: de inertie van het conformisme.
Hoe krijgen we deze inertie, deze passiviteit in beweging? Ik ben bang dat met ideeën en waarden zal gebeuren wat al is gebeurd met goederen. Lange tijd was het voldoende om goederen te produceren, de consumptie liep vanzelf. Vandaag is het nodig om consumenten te produceren, is het nodig om de vraag zelf te produceren en productie daarvan is oneindig meer gecompliceerd dan die van goederen.
Precies zo, merkt Baudrillard op, was het tot dertig jaar geleden ‘voldoende om (politieke, ideologische, culturele, seksuele) betekenis te produceren en de vraag volgde op een natuurlijke manier, absorbeerde het aanbod en overtrof het. Tegenwoordig is de vraag naar ideeën en waarden verminderd en de productie van deze vraag is, lijkt mij, het cruciale probleem dat de westerse beschaving zal moeten aanpakken, als ze het nog kan en als ze nog de wilskracht heeft om haar eigen geschiedenis de baas te kunnen.
Zonder deze vraag, zonder verbeelding en nieuwsgierigheid, zonder minimale deelname aan de wereld van ideeën en waarden, wordt de maatschappij tot massa die als een zwart gat ‘sociale energie opzuigt en die niet meer teruggeeft’. De massa absorbeert weliswaar alle ideeën, maar werkt er geen een uit. Ze neemt alle waarden op en verteert ze simpelweg. ‘Ze geeft op alle vragen een tautologisch antwoord’ dat ze in feite overneemt van de tv. Omdat het niet haar eigen antwoord is, hoeft de massa er niet bij betrokken te zijn. In zekere zin, schrijft Baudrillard, ‘maakt het massa’: en waar massa wordt gemaakt implodeert alle sociale energie.
(uit: Umberto Galimberti, Mythen van onze tijd, pag. 345-346)
In dit vacuüm waar over waarden en idealen niet meer echt wordt gereflecteerd, waarin het lijkt alsof het alleen maar om de buitenkant gaat, het consumeren, het genieten, en daarmee ook de ervaring van de leegheid van het bestaan, zien populisten een kans om het volk een nieuwe toekomst voor te houden. Misschien is de ervaring van de leegte van het bestaan voor velen voor een deel een goede analyse van de situatie waarin velen verkeren maar de antwoorden die gegeven worden door populisten om die leegte op te vullen met nieuwe idealen en waarden deugen meestal niet. Ze deugen niet als die ten koste gaan van andere geledingen in de samenleving, als er een vijandbeeld wordt gecreëerd om zich tegen af te zetten, als grote groepen in de samenleving buiten spel worden gezet. Denk aan emancipatoire groepen als de lhtbq, de feministen, de mensen die opkomen voor minderheden, tegen het slavernijverleden, voor de opvang van asielzoekers, voor vrede tussen radicalere delen van bevolkingsgroepen die soms vijandig tegenover elkaar staan zoals nu concreet Joden en Palestijnen, etc. etc. Overal waar populisten hun vijanden scheppen om zelf te kunnen schitteren gaat het op den duur fout. Het begint met bedreigingen en het eindigt met moord en doodslag.
Populistische dwaallichten
Populisten claimen met de begrippen als vrijheid, democratie en solidariteit een invulling te geven aan hun partijprogramma maar die invulling geldt slechts voor een klein deel van de bevolking. Vrijheid alleen voor de eigen mensen, democratie alleen als de volgeling ook de leider volgt, solidariteit hoogstens met de achtergesteld achterban die het niet zo breed heeft omdat anderen voorgaan bij het uitdelen van de ‘welvaartsgoederen’ door de overheid. Die anderen zijn dan altijd die anderen die niet bij de ‘club’ horen en die als vreemd worden beschouwd. Daaronder vallen meestal buitenlanders die in hun ogen ongewenst zijn zoals immigranten die hier naar toe komen op basis van existentiële motieven omdat hun leven in hun eigen land niet meer zeker is, of die om economische motieven de gok wagen om in fort Europa of fort de VS binnen te komen.
Voor de laatste verkiezingen op 22 november 2023 in Nederland zijn daar ook nog de internationale studenten en arbeidsimmigranten bij gekomen. Zij vormen opeens volgens sommige politieke leiders een probleem omdat er geen huisvesting is voor deze groepen en zij ‘kapen de huizen’ weg voor de eigen bevolking. Er worden in de partijprogramma’s maxima aangegeven hoeveel mensen er eigenlijk nog binnen mogen komen. Of dat in strijd is met internationale verdragen en regels wordt er niet bij gezegd. of het überhaupt haalbaar is, ook niet. Maar daarover straks meer.
De Partij voor de Vrijheid geeft vooral de Islam de schuld – de moslims moeten worden geweerd want zij bedreigen onze cultuur (wat dat dan ook moge zijn). De partijleider beweert dat hij zich toleranter wil opstellen maar in de verkiezingsspotjes is daarvan niks te merken. Op zijn oude dag wil deze bijna gepensioneerde nog even genieten van regeringsdeelname – iets wat hij zijn hele leven heeft nagestreefd – maar wat op een uitzondering niet is gelukt. En die keer dat het lukte gooide hij zelf de handdoek in de ring.
Partijen die met deze ‘semi-racistische’ leider in zee willen verkwanselen hun eigen waarden en idealen. Als er ook al miljoenen op deze partij stemmen wil dat niet zeggen dat ze ook gelijk hebben en dat je hun gedrag daarom maar moet goedkeuren. In Nazi Duitsland stemden ook miljoenen op een psychopathische leider en het resultaat was een wereldoorlog.
Forum voor Democratie is alleen opgericht om onder het mom van democratie de partijleiding rijk te maken door de verkoop van boeken en andere zaken (maaltijden bv) zonder dat zij die lucratieve handel openbaar willen maken (ondanks het feit dat de Tweede Kamer dit eist). Zij zoeken voortdurend de controverse en hangen de meest idiote complottheorieën aan want dat is heel goed voor de handel. Daarbij zijn ze idolaat van de dictator in Rusland (die zijn eigen volk naar de slachtbank in de oorlog in Oekraïne leidt, ongeacht het aantal doden) en de voormalige semi-diktator in de VS die zich nu al voorbereidt op de verkiezingen in 2024/2025 om weer de macht over te nemen namens de Republikeinse partij. Dit soort mensen aan de macht door hen te kiezen belooft alleen maar ellende en geweld. Ook daarover straks meer.
Als we niet van de geschiedenis leren, als we ons niet aantrekken wat er in het verleden fout ging kiezen we telkens weer dezelfde idioten die met de macht aan hun zijde miljoenen de dood in jagen in zinloze oorlogen en utopische vergezichten die niemand iets brengen dan dood en verderf. Hoe mooi ook verpakt als ‘volk’, als ‘vaderland’, als ‘toekomst’, als “Lebensraum” om maar eens een besmet begrip uit het verleden te gebruiken, het zijn allemaal ‘worsten’ die ons worden voorgehouden die we nooit echt zullen verorberen want die weg er naar toe is bezaaid met lijken. De mens blijft onverbeterlijk en daarom is het nodig om te blijven reflecteren op ons gedrag, op ons samenleving en vooral ook op onze waarden en idealen.
Terreur en terrorisme lijken het nieuwe wapen te zijn, (maar ook dat is al oud), om de huidige samenleving op haar voegen te doen trillen. Maar die samenleving en haar leiders zouden beter moeten nadenken over de gevolgen van terroristische acties en de oorzaken ervan zonder zich meteen in wraakcampagnes te verliezen want daarmee speel je in de kaart van deze terroristen. Dan krijgen ze precies wat ze wilden uitlokken en presenteren zij zich als het slachtoffer. Ondersteun je deze terreur dan krijg je als aanhanger ook de rekening gepresenteerd. De poging om een ‘Islamitische’ staat te vestigen en allen vervolgen hierop in andere landen maken dit meer dan duidelijk.
Veel landen in Afrika zijn in de ban van de terreurbewegingen die deze landen willen overheersen en de politieke (vaak corrupte) leiders weten dan geen andere oplossing te kiezen dan anti-terreur – gretig voorzien door de moordenaar in Moskou die zijn huurlingen stuurt en er zelf rijker van wordt, want alles heeft zijn prijs. Hamas in Gaza ontketent met zijn terreur de volkswoede van de zogenaamde vijand Israel en (want die moet in hun ideologische verdwazing van de aardbodem verdwijnen) en het Palestijnse volk betaalt de prijs voor dit handelen door een oorlog die vooral ook veel onschuldigen treft omdat die nu eenmaal in het gebied wonen dat van Hamas-leden moet worden gezuiverd.
Deze spiraal van geweld en tegengeweld is in mijn ogen zinloos. Er is geen andere uitweg dan een radikale keuze tegen het gebruik van geweld: dat wil zeggen werken aan vreedzame oplossingen en de ander niet meer als vijand zien. Maar ik vermoed dat de pijn en gevoelens van verdriet, lijden, wraak en wat al niet meer, nog zeker deze generatie (en de volgende) de boventoon zullen voeren in Israel en Gaza en dat een uitweg uit dit geweld zonder radikale stappen en radikale herbezinning onmogelijk is. De volksmenners en radikale politici zal de mond moeten worden gesnoerd want aan hun handen komt alleen maar meer bloed.
De immigrant als zondebok
Op zaterdag 18 november 2023 schrijft de journalist Derk Walters in het NRC een recensie over een boek van de socioloog Hein de Haas, die korte metten maakt met de anti-immigratieretoriek van sommige politici. Walters schrijft over de huidige Nederlandse politieke situatie, ik citeer:
‘De overheid moet grenzen stellen en handhaven en zo weer grip krijgen op migratie’, vindt de VVD. Migratie, zegt ook GroenLinks-PvdA, is geen natuurverschijnsel dat ons overkomt. ‘Door er grip op te krijgen en te houden voorkomen we dat onze bestaanszekerheid in het geding komt: met een eerlijk en tevens realistisch migratiebeleid.’
Afgelopen zomer liet premier Mark Rutte zijn vierde kabinet klappen vanwege onenigheid over gezinshereniging, en ook in deze verkiezingscampagne speelt migratie een doorslaggevende rol. Van links tot rechts menen partijen dat ze toch vooral ‘grip’ moeten krijgen op het aantal buitenlanders dat Nederland binnenkomt.
Hierin schuilt precies de leugen die aan de kiezers wordt voorgehouden: politici doen alsof zij, als ze het eenmaal voor het zeggen hebben, de immigratie zullen terugdringen. Dat in naam van het ‘volk’, hun eigen achterban die braaf na-aapt wat deze politieke ‘leeghoofden’ hun voorhouden. In plaats van zelf na te denken en af te gaan op fatsoenlijk onderzoek naar oorzaken, gevolgen, effecten van deze immigratie, papegaaien ze na wat hen via media en andere kanalen bereikt, roepen ze dat ze zijn achtergesteld en dat hun stem niet meetelt. Ze zijn eerder bereid om in de leugenachtige makkelijke oplossingen te geloven die populisten hen voorhouden dan om zelf na te denken. Als de gevaren van bijvoorbeeld de klimaatverandering die aanstaande is, niet passen in het politieke praatje van de populist omdat er ingrijpende keuzes moeten worden gemaakt, dan wordt die eenvoudig weg als sprookje terzijde geschoven. Hoef je er ook niet over na te denken. Wat je niet erkent bestaat niet.
Migratie is van alle tijden, wie kent niet het begrip ‘Grote Volksverhuizing’, weliswaar lang geleden na de val van het Romeinse Rijk, maar daarvoor en daarna telkens weer herhaald. Als we dachten in een samenleving te wonen waar alles op zijn plaats blijft en waar wij als het ware ‘eeuwig’ recht hebben op onze huidige woon- en werksituatie, dan kom je bedrogen uit. De samenleving is voortdurend in verandering, en daar heb je mee te leren leven. Oorlogen met als gevolg grote volksverhuizingen maken dat alleen maar erger, de nood alleen maar groter en de trek naar veilige gebieden alleen maar urgenter. Hoeveel doden vallen er elk jaar bij de oversteek naar Europa, naar andere plekken in de wereld, om een veilig en beter heenkomen te zoeken? Welke politicus trekt zich dit lot aan? Ik heb er nog niks in deze verkiezingen over gehoord. Walters schrijft in zijn artikel:
Migratie, zo toont De Haas onomstotelijk aan, is iets onvermijdelijks. Toch blijven politici ferme anti-immigratieretoriek uitslaan en grootspreken over het bouwen van muren en hekken. Tegelijk knijpen diezelfde politici consequent een oogje toe wat betreft de grootschalige tewerkstelling van illegale arbeidsmigranten. En de media falen hardnekkig om de kloof op te merken tussen wat politici over immigratie zeggen en wat ze er daadwerkelijk aan doen.
(…)
Het is misschien lastig voor beleidsmakers, maar De Haas concludeert dat het overgrote deel van het migratiebeleid simpelweg niet functioneert. Bouwt Europa hekken en muren om het continent? De meeste migranten komen legaal binnen en laten dan hun visum verlopen. Bedenkt Europa campagnes om potentiële migranten af te schrikken om naar Europa te komen? Migranten lachen erom: waarom zouden ze hekken bouwen als ze niet iets kostbaars te beschermen hadden? Richt Europa zijn pijlen op mensensmokkelaars? Totaal nutteloos: mensensmokkel is een reactie op grenscontroles, geen oorzaak van migratie.
Als populisten de migranten als zondebok gebruiken maken zij zich er makkelijk van af. Grenzen dicht en probleem opgelost! Als het zo makkelijk zou zijn zou er geen ‘ongewenste vreemdeling’ meer in Europa vertoeven. Maar migranten komen niet om hier te profiteren van ‘onze’ sociale voorzieningen, zoals wordt voorgesteld door sommige politici. Zij komen voor een beter bestaan, voor een nieuw leven met nieuwe kansen. Ze komen om ook op die manier een bijdrage te leveren aan hun nieuwe woon- en leefomgeving. Maar dat aspect wordt volgens De Haas teveel verwaarloosd omdat men alleen vanuit de eigen bubbel naar de situatie kijkt en niet vanuit de ogen van de immigrant. Walters schrijft dan ook:
Wat pas echt dom beleid is, aldus De Haas, is het verhinderen dat migranten en vluchtelingen aan het werk kunnen. ‘Niets lijkt schadelijker voor het individuele welzijn én de economische bijdrage van migranten en vluchtelingen dan wanneer ze jarenlang door bureaucratische achterstanden en eindeloze beroepsprocedures in een juridisch limbo worden gehouden. Ze krijgen dan niet de kans te werken, wat trauma’s en isolement verergert en mensen vaak in een situatie van uitkeringsafhankelijkheid duwt.’
Op die manier creëren politici een self-fulfilling prophecy: migranten krijgen weinig kansen, waardoor ze zich isoleren en van een uitkering afhankelijk worden, waarna politici hen weer kunnen afschilderen als nietsnutten die de samenleving bedreigen. Ander voorbeeld: door een gebrek aan maatschappelijke kansen worden migranten gedwongen om zich in achterstandsbuurten te vestigen, waarna het achtergestelde karakter van die wijken aan hun aanwezigheid wordt geweten.
In een moeite door ontmantelt De Haas de mythe dat migranten banen afpakken en de lonen drukken. Dat lagere en middeninkomens in toenemende mate onzeker zijn over hun levensstandaard, is ‘het gevolg van bewuste beleidskeuzes die arbeidsmarkten dereguleerden, de baanzekerheid verminderden, vakbonden verzwakten, werknemers rechten afnamen, lonen drukten en de inkomensongelijkheid vergrootten’. Met immigranten heeft dit niets te maken, aldus De Haas – maar zij vormen voor politici nu eenmaal de ideale zondebok om de aandacht van de door henzelf gecreëerde problemen af te leiden.
Politici die niet hun verantwoordelijkheid nemen voor een rechtvaardig en humaan beleid waarin lusten en lasten eerlijk worden verdeeld en waarin de meest daad-krachtigen de grootste bijdrage mogen leveren maken zo de weg vrij voor populisten die profiteren van de onvrede onder het volk. Ze springen in het gat dat partijen en hun leiders achterlaten.
Moorddadig populisme
Een extreem voorbeeld is en blijft nog altijd de ex-president van de VS. Zijn achterban beraamt plannen om in 2025 schoon schip te maken met de politieke tegenstanders als ze eenmaal weer aan de macht zijn. De journalist Bert Lantink schrijft op 7 november in het Nederlands Dagblad hierover, onder de naam Project 2025, ik citeer:
(…) ’Project 2025’, (is) een netwerk van medewerkers van conservatieve denktanks die bezig zijn een ingrijpende hervorming voor te bereiden voor het geval Trump in 2025 weer aan de macht komt. Volgens hen moet de president veel meer grip krijgen op het federale overheidsapparaat, inclusief het ministerie van Justitie en de FBI. Ook de onafhankelijke Federal Communications Commission, die toezicht houdt op de televisie- en internetbedrijven, moet direct onder controle van de president komen te staan.
Daarnaast moet het volgens de groep Trump-getrouwen eenvoudiger worden overheidsambtenaren te ontslaan als zij een belemmering vormen voor de politieke agenda van de president. Op die manier willen de ‘Project 2025’-leden de ‘deep state’ uitroeien die Trump volgens hen steeds heeft dwarsgezeten.
Maar dat is nog niet alles, het kan nog veel erger. Deze haatdragende kleinzielige narcistische persoonlijkheid wil afrekenen met iedereen die hem dwars zit en die hem in de vorige verkiezingen in de steek heeft gelaten. Zijn uitlatingen grenzen aan moordlust. En ik vrees dat je hem bloedserieus moet nemen in wat hij zegt. Dat niet doen zou wel eens een heel hoge prijs kunnen kosten. De journalist Jan van Benthem schrijft op vrijdag 17 november 2023 in het Nederlands Dagblad:
Trump is, een jaar voor de presidentsverkiezingen en twee maanden voor het begin van de Republikeinse voorverkiezingen, op het politieke oorlogspad. Zijn taal is radicaler dan ooit. Zijn plannen ook. In zijn toespraak van afgelopen zaterdag deinsde Trump er niet voor terug om zijn Democratische tegenstanders ‘ongedierte te noemen’ dat moet worden uitgeroeid. ‘We zullen de communisten, Marxisten, fascisten en het radicaal linkse tuig dat als ongedierte binnen de grenzen van ons land woont, uitroeien’, beloofde hij zijn aanhangers. De Marxisten, dat is de regering van Joe Biden, zo blijkt uit Trumps e-mails. Of, in Trumps taal, uit een e-mail van woensdag die wij ook kregen: ‘Corrupte Joe en zijn Radicale Democraten die onze natie richting een Marxistische derdewereldlandtirannie duwen.’ De Amerikanen zijn volgens Trump beland in ‘de eindstrijd om het hart en de ziel van de VS en het pure overleven van onze vrije republiek’.
Door deze politieke strijd voor te stellen als een soort strijd in de ‘eindtijd’, een apocalyptisch fenomeen, zijn veel christenen die dergelijke ondergangs-fantasieën aanhangen geneigd om op deze psychopaat te stemmen om zo hun eigen politieke agenda (anti-abortus bijvoorbeeld) vol met in hun ogen ‘christelijke idealen en waarden’ door te drijven ook al staat driekwart van de Amerikaanse samenleving niet hierachter. Benthem schrijft dan ook:
Veel aandacht gaat daarbij uit naar de steun voor Trump onder witte evangelicale christenen, ondanks de moeite die ze vaak hebben met zijn immorele gedrag. Maar hun steun is niet onvoorwaardelijk. Het is een ‘contractuele relatie’, stelt John Fea, hoogleraar Amerikaanse geschiedenis in Christianity Today. ‘Ze zullen zijn morele fouten en de criminele aanklachten negeren in ruil voor meer rechters in het hooggerechtshof, antiabortuswetgeving, antiwoke scholen en religieuze vrijheid zoals zij die zien.’
Waarom zou je een dergelijke psychopaat aan de macht laten komen? Welk weldenkend mens kan tolereren dat een democratisch stelsel zo wordt afgebroken en vervangen door een nieuwe dictatuur? Dit soort populisme kan ik niet anders dan moorddadig noemen want ik neem deze psychopaat bij zijn woord. In de middeleeuwen en in andere tijden werd de tegenstander inclusief familie gedood als deze de macht bedreigde van de zittende machthebber. Welke wetten – welk handelen wordt hier tegenover gesteld? Of blijft men maar afwachten tot het misschien te laat is? En hoe denken Europese en Nederlandse politici over zo’n gek die zich zo mensonwaardig uit en die niets anders dan wraak wil voor zijn zielige nederlaag? Ik heb er in deze verkiezingscampagne nog niks over gehoord.
Trump steunen is hetzelfde als Putin steunen en al die andere dictators die zich ontpoppen tot massamoordenaar als ze eenmaal de kans krijgen. Ik kan en wil er geen begrip voor opbrengen.
John Hacking
19-11-2023
bronnen:
Zie ook plannen van Trump en consorten:
https://edition.cnn.com/2023/11/14/politics/trump-extreme-rhetoric-analysis/index.html
De reactie van christenen in de VS:
Umberto Galimberti, Mythen van onze tijd. De mens in het tijdperk van vooruitgang en techniek. Vertaald uit het Italiaans door Jeanne Crijns en Wilfried Dabekausen, Amsterdam 2011, (Ambo)
Hein de Haas: Hoe migratie echt werkt. Het ware verhaal over migratie aan de hand van 22 mythen. Spectrum, 519 blz.
betekenisgeving & levenshorizon 