Afscheidsviering rond Marianne
Kringen rond Marianne
Afscheid van een bijzonder vrouw
- Intocht met de baar
- Zegening
Marianne ook jij was vol van geestkracht
Jouw ziel aangeraakt door het geheim van de eeuwige,
Jouw leven een zoeken en vinden, een tasten en weten.
Samen met Peter, Bram en Dries
En al die anderen om jou heen, ben je je weg gegaan.
Een levensweg tot het einde.
Een weg vol vreugde, soms verdriet,
Een weg vol zegen samen met hen die je dierbaar waren.
Een dichter schrijft over God het volgende
En ik citeer omdat het past bij de geest die jou bezielde:
“Gij hebt de eeuwigheid in ons hart gelegd,-
sindsdien zijn wij onverzadigbaar geworden:
Ons oor heeft nooit genoeg van het horen,
ons oog komt niet uitgekeken,
ons hart wordt niet verzadigd van liefde.
Het zoeken is ons lot,
het vinden ons een zegen.
Wij ervaren wel dat alles zijn uur en tijd heeft:
een tijd van geboorte, een tijd van sterven,
een tijd van zwijgen en een tijd van spreken,
een tijd van bij elkaar zijn
en een van scheiding en alleen zijn.
Maar wij kunnen het niet omvatten.
wij meten het niet in heel zijn omvang
van het begin tot het einde.
Zoals wij ook de weg van de wind niet kennen
of de weg van het leven in de moederschoot.
Toch hebben wij, uw mensen, geprobeerd
– alle eeuwen door en waar ook ter wereld –
het onuitsprekelijke uit te spreken,
het onzegbare een naam te geven,
uw oneindigheid voor de geest te halen.
Geef dat wij ons hart te luisteren leggen
Open voor dit grote geheim en open voor elkaar,
Onze diepste wensen.”
Marianne jij hebt in je leven,
gestalte gegeven aan de liefde, die in jou leefde.
We geven je nu terug aan de bron waaruit je bent voortgekomen.
Daarom zegenen we jou met het water van de doop,
levenswater, waarin je bent ontstaan.
En we steken wierook aan, om je te bewieroken
want dat heb je verdiend.
En met dit water en deze wierook dragen we je op
aan Hem uit wie wij zijn ontstaan
en we geven je terug, uit onze handen.
Hij zal zich over jou ontfermen
in zijn grote bewogenheid.
Zegening met water en het aansteken van de wierook
- Welkom
Beste Peter, Bram, Dries, zussen, broers van Marianne, neven en nichten, familieleden, vrienden en vriendinnen, collega’s, welkom bij dit afscheid waarin wij Marianne voor laatst in ons midden mogen hebben. De afgelopen weken zijn heel bijzondere weken geweest. Toen ik bij jullie thuis was ben ik daar een klein beetje getuige van geweest. Het waren weken met een gouden randje, Dagen met veel verdriet, vooral gedeeld verdriet, afscheid nemen van Marianne, Maar ook dagen van kracht, van troost, van vreugde Dat het zó kon, dat wij Marianne zó uit handen konden geven – Haar begeleidend tot op het laatste moment.
Peter jij vertelde dat ze vrijdagochtend zei, dat ze doodmoe was.Zo moe, van alles wat er geweest was, moe van het vechten, Het doorbijten en volhouden. En vrijdag was de grens bereikt. Het ging niet meer verder. Toen kwam het definitieve afscheid. Jullie namen haar bijna voor het laatst in jullie armen En ook Marianne nam afscheid van jullie.
Als je je probeert voor te stellen hoe dat moet voelen – Dat doorbreken van het besef, dat het echt de allerlaatste keer is, Dan word je daar op het eerste gezicht alleen maar heel verdrietig van.
Maar alles heeft meer kanten, zelfs de dood heeft niet één gezicht. De dood is de grens van het leven. De dood is de afsluiting. En de dood zelf, de ervaring van je eigen sterven ligt buiten onze horizon. Zelf ervaar ik de dood als een geheim, een mysterie, Een geheimzinnige deur waardoor we allen moeten gaan. En wat er achter die deur ligt, dat weet ik niet. Maar er komt een moment, en dat moment was voor jullie vrijdag, Dat je samen met Marianne voor die deur hebt gestaan – En Marianne is toen alleen verder gegaan. Net zoals ze straks na dit afscheid alleen verder zal gaan, Op weg om haar lichaam over te geven aan het vuur.
Dat te moeten beseffen, te moeten ervaren, doet pijn. Maar het is een pijn die louterend kan werken, Die ons ook kracht kan geven, om vooral verder te gaan, Om de moed niet op te geven, om de kracht en de troost Die wij van Marianne mochten ontvangen door te geven aan elkaar. De geboorte van een nieuwe mens is meestal niet pijnloos. Moeders kunnen daarover meepraten, zelf weten we het waarschijnlijk niet bewust hoe we het hebben gevoeld, maar misschien is de herinnering wel in ons lichaam opgeslagen. Zo zou je de dood een soort geboorte weg uit dit leven kunnen noemen. En ook niet zonder pijn. Zo is de cirkel rond.
Peter, Bram en Dries, samen met Corry, en alle anderen om jullie heen hebben jullie samen met Marianne laten zien hoe je afscheid kunt nemen van elkaar. Hoe goed dit kan zijn, ondanks het verdriet. Hoe de dood onderdeel kan worden van het leven, bespreekbaar, concreet ervaarbaar en zelfs leidend tot zegen, een vorm van genade om de laatste dagen en uren zo met elkaar door te brengen. Dat kan ons allen troosten en hoop geven omdat we misschien zelf heel andere ervaringen hebben met de dood. Zo kan het ook, en zo is het goed.
Peter jij noemde Marianne een cadeautje, een geschenk uit de hemel zou ik willen zeggen, dat is zij niet alleen geweest deze laatste dagen toen zij bij jullie lag opgebaard in de mooie rode kist, dat is zij jullie leven lang geweest en dat duurt nog voort want een geschenk behoudt zijn waarde. Daarom doen wij bij dit afscheid iets terug. Wij maken zichtbaar hoe belangrijk Marianne voor ons is. De kringen waarin zij haar leven heeft gedeeld maken wij hier letterlijk zichtbaar. Dat is het laatste wat we kunnen doen. De liefde die we ontvingen van haar en die we gaven Vertalen in een afscheid. Daartoe wens ik ons allen heel veel sterkte.
- Zeven lichten
Zeven lichten steken wij aan, zeven lichten aan de boom van licht. Zeven lichten aan de boom van nieuw leven: een nieuwe lente, telkens weer. Zo willen wij Marianne gedenken, haar een plaats geven in ons hart, een plaats die onvervangbaar is, een plaats die haar toekomt. Marianne was het middelpunt van vele kringen: haar gezin, haar familie, haar vrienden en vriendinnen, haar collega’s en talloze anderen.
We steken voor haar een licht aan opdat wij ons haar mogen herinneren. We steken voor onszelf een licht aan om niet te vergeten wat zij voor ons betekent, zoals het licht elke dag verlicht, én ter inspiratie om samen door te gaan op de ingeslagen weg.
Het eerste licht van de eerste dag staat symbool voor het licht dat Marianne was op haar werk, voor de mensen voor en met wie ze werkte – haar inzet en toewijding, haar doorzettingsvermogen en trouw.
Het tweede licht van de tweede dag staat symbool voor het licht dat Marianne was in haar vriendenkring. De wijze waarop zij als vriendin aanwezig was en klaar stond voor hen die een beroep op haar deden.
Het derde licht van de derde dag staat symbool voor het licht dat Marianne was in haar familie. Haar relatie met iedereen, haar toewijding en betrokkenheid.
Het vierde licht van de vierde dag staat symbool voor het licht dat Marianne was in haar gezin. Haar plaats als partner en moeder, haar liefde en verantwoordelijkheidsgevoel. Als maatje van Peter en als moeder van Bram en Dries.
Het vijfde licht van de vijfde dag staat symbool voor wie Marianne was voor haarzelf. De persoon die ze graag wilde zijn, haar spiritualiteit, haar geloof en betrokkenheid op het religieuze die zij op een eigen wijze gestalte gaf.
Het zesde licht van de zesde dag staat symbool voor haar ziel, datgene wat haar op de been hield, waar ze vol van was en die een geschenk is van God aan ons mensen.
Het zevende licht van de zevende dag staat symbool voor de levenskracht die in Marianne was. Een kracht die nu haar lichaam heeft verlaten, teruggekeerd naar de bron. Een levenskracht die ook ons allen leven geeft. Een kracht die nooit verloren gaat.
Zo hebben wij 7 lichten ontstoken.
Ik mag u uitnodigen om ook een klein licht aan te steken en het te plaatsen in een grote kring bij de baar. Als teken van betrokkenheid en als symbool van liefde. Liefde sterk als de dood.
Peter vertelt
- Kringen rond Marianne
Toen we deze viering hebben voorbereid was dat heel bijzonder. Marianne zat er bij en heeft mede gestalte gegeven aan dit afscheid. Dat noem ik nog eens een goede voorbereiding op de dood. Het was onderdeel van het proces, maar dat maakt het niet minder bijzonder. Vandaag doen we iets terug. Vandaag zal telkens een of meer personen uit een kring iets doen, spreken, zingen, spelen. Bram zal telkens een stukje tekst lezen aan het begin; teksten die hij samen met Marianne heeft uitgezocht. Tenslotte sluiten we af met een symbool: Dan delen we letterlijk wat ons verbindt. Het delen van brood en wijn.
Lied – ‘Ave Maria’ van W.A. Mozart door Frans en Marjo
1e kring: collegas
Bram leest een gedicht
bijdrage van collega’s
muziek: Michel speelt Liebestraum nr 3 ‘O lieb, so lang du liebe kannst’ van Franz Liszt
2e kring: vrienden
Bram leest een gedicht
bijdrage van vrienden
muziek: Jules speelt op gitaar ‘A rainy day’ van P. van Gerven.
3e kring: familie
Bram leest een gedicht
Broers en (schoon)zus zingen het lied ‘Sunrise – Sunset’ uit Fiddler on the roof Anatevka
Refrein: 1 x familie dan 1 x samen
Is this the little girl I carried? Now is the little boy a bride groom
Is this the little boy at play? Now is the little girl a bride
I don’t remember growing older Under the canopy I see them
When did they? Side by side
When did she get to be a beauty? Place the goldring around her finger
When did he grow to be so tall? Share the sweet wine and breake the glass.
Wasn’t it yesterday when they were small. Soon the full circle will have come to pass
refrein:
Sunrise sunset sunrise sunset swiftly flow the day
Seedlings turn over night to sun flowers
Blossoming even as we gaze
Sunrise sunset sunrise sunset
Swiftly fly the years
One season following an other
Faden with happiness and tears
Bert vertelt over Marianne
Michel speelt opus 23 nr 4 ‘Andante Cantabile’ en nr7 ‘Allegro’ van Rachmaninoff
4e kring: gezin
Bram leest een gedicht
foto’s van Marianne door Dries
muziek – Lied: Dank aan het leven – Mercedes Sosa
Gracias a la vida (Violeta Parra)
Gracias a la vida que me ha dado tanto.
Me dió dos luceros que cuando los abro,
perfecto distingo lo negro del blanco,
y en el alto cielo su fondo estrellado,
y en las multitudes el hombre que yo amo.
Gracias a la vida que me ha dado tanto.
Me ha dado el oído que en todo su ancho
graba noche y día grillos y canarios,
martillos, turbinas, ladridos, chubascos,
y la voz tan tierna de mi bien amado.
Gracias a la vida que me ha dado tanto.
Me ha dado el sonido y el abecedario.
Con él las palabras que pienso y declaro,
“madre, amigo, hermano” y luz alumbrando
la ruta del alma del que estoy amando.
Gracias a la vida que me ha dado tanto.
Me ha dado la marcha de mis pies cansados.
Con ellos anduve ciudades y charcos,
playas y desiertos, montañas y llanos,
y la casa tuya, tu calle y tu patio.
Gracias a la vida que me ha dado tanto.
Me dió el corazón que agita su marco,
cuando miro el fruto del cerebro humano,
cuando miro al bueno tan lejos del malo,
cuando miro el fondo de tus ojos claros.
Gracias a la vida que me ha dado tanto.
Me ha dado la risa, me ha dado el llanto.
Así yo distingo dicha de quebranto,
los dos materiales que forman mi canto,
y el canto de ustedes que es el mismo canto,
que el canto de todos que es mi propio canto.
Gracias a la vida, gracias a la vida,
gracias a la vida, gracias a la vida.
- Dank aan het leven
Dank aan het leven dat me zoveel heeft gegeven.
Het gaf mij twee ogen zodat wanneer ik ze open,
ik perfect het donker van het licht onderscheid,
en in de hoge hemel zijn diepte vol sterren,
en in de massa’s de man die ik liefheb.
Dank aan het leven dat me zoveel heeft gegeven.
Het heeft mij het gehoor gegeven dat in al zijn omvang
opneemt, ‘s nachts en overdag, krekels en kanaries,
hamers, turbines, geblaf, stortbuien,
en de tedere stem van mijn fijne lief.
Dank aan het leven dat me zoveel heeft gegeven.
Het heeft mij de klank gegeven en het alfabet,
en daarmee de woorden die ik denk en uitspreek,
“moeder, vriend, broeder” en licht schijnend
op de route van de ziel van hem die ik liefheb.
Dank aan het leven dat me zoveel heeft gegeven.
Het heeft mij de voortgang van mijn vermoeide voeten gegeven.
Met hen ging ik naar steden en plassen,
stranden en woestijnen, bergen en vlakten,
en jouw huis, jouw straat en jouw binnenplaats.
Dank aan het leven dat me zoveel heeft gegeven.
Het gaf mij m’n hart dat opgewonden klopt,
wanneer ik de vruchten zie van het menselijk brein,
wanneer ik het goede zie ver weg van het kwade,
wanneer ik in het diepst van je heldere ogen kijk.
Dank aan het leven dat me zoveel heeft gegeven.
Het heeft mij vreugde gegeven, het heeft me verdriet gegeven.
Zo onderscheid ik geluk van verlies,
de twee elementen die mijn lied vormen,
en het lied van jullie dat hetzelfde lied is,
als het lied van allen dat mijn eigen lied is.
Dank aan het leven, dank aan het leven,
dank aan het leven, dank aan het leven.
- Delen: brood en wijn
Brood en wijn zijn van oudsher symbolen van gemeenschap. Samen brood eten als teken van verbondenheid, wijn als teken van vreugde en hemelse werkelijkheid, Een stukje hemel op aarde. In brood en wijn komen aarde en hemel bij elkaar. Vandaag delen wij brood, het brood van verdriet met elkaar, omdat we Marianne moeten laten gaan, En we delen de wijn van de vreugde en dankbaarheid om alles wat we van haar mochten ontvangen en aan haar mochten geven. Brood en wijn gaan van hand tot hand, jullie kunnen een stukje brood afbreken, het in de wijn dopen, maar je kunt ook van de beker drinken. Dat dit brood en deze wijn ons als teken van verbondenheid mogen sterken en bevestigen in onze onderlinge band van vriendschap.
- Wegzending
Nu wij onze dank aan het leven en Mariannes dankwoord via dit prachtige lied hebben gehoord zijn we bereid om Marianne naar buiten te begeleiden voor haar laatste reis. Die reis is reeds aangevangen, zij is reeds op weg gegaan, weg uit dit leven. Wat ons rest is haar lichaam. Ook dat geven wij nu uit handen, voor de laatste tocht. We doen dat niet zonder symboliek, niet zonder een gebaar van medeleven. Marianne, wij geven jou nu over – we laten je los voorgoed, Maar we houden je vast in ons hart, in onze herinnering, In onze woorden en gedachten, voor altijd. Als we spreken met elkaar ben je in ons midden, Als we herinneringen ophalen ben je dichtbij. Zo houden wij je levend – en daarom vormen we een haag van bloemen, rode en witte, waar jij zo van hield om je lichaam uitgeleide te doen.
Peter, Bram, Dries, familieleden, vrienden Ik wil jullie heel veel sterkte wensen voor al die dagen en uren die komen gaan waarin het gemis om het verlies van Marianne heel tastbaar zal zijn. Hou elkander vast, in de goede maar ook in de donkere uren. Ik wens jullie Peter, Bram en Dries en ons allen heel veel sterkte.
Uittocht
Mag ik jullie nu uitnodigen om de bloemen te pakken, De eerste rijen eerst en dan vanaf de eerste rij een haag te vormen tot buiten om zo Marianne weg te dragen voor haar laatste tocht. Als Marianne voorbij is gekomen kunnen jullie achter haar aansluiten.
We doen Marianne uitgeleide onder muziek van Bruce Springsteen ‘Into the fire’
It was dark, too dark to see, you held me in the light you gave
The sky was falling and streaked with blood You lay your hand on me
I heard you calling me then you disappeared into the dust Then walked into the darkness of your smoky grave
Up the stairs, into the fire Somewhere up the stairs into the fire
Up the stairs, into the fire Somewhere up the stairs into the fire
I need your kiss, but love and duty called you someplace I need your kiss, but love and duty called you someplace
higher higher
Somewhere up the stairs into the fire
May your strength give us strength
May your faith give us faith
May your hope give us hope
May your love give us love
May your strength give us strength
May your faith give us faith
May your hope give us hope
May your love give us love
You gave your love to see in fields of red and autumn
May your strength give us strength
brown May your faith give us faith
You gave your love to me and lay your young body down
May your hope give us hope
Up the stairs, into the fire
May your love give us love
Up the stairs, into the fire
I need you near but love and duty called you someplace
May your strength give us strength
higher May your faith give us faith
Somewhere up the stairs into the fire M
ay your hope give us hope
May your love give us love
May your strength give us strength
May your faith give us faith
May your love give us love
May your hope give us hope
May your love give us love
May your strength give us strength
May your faith give us faith
May your hope give us hope
May your love give us love
May your strength give us strength
May your faith give us faith
May your hope give us hope
May your love give us love
betekenisgeving & levenshorizon 