herdenking overledenen op 2 november 2001
Thema: Dichtbij: liefde…
Liefde gaat er altijd van uit,
dat het woord een oor vindt,
ook als er geen antwoord meer is.
Zij gaat er van uit,
dat de hand een hand voelt,
ook als dat nergens uit blijkt…
Spoedig zullen wij allen sterven
elke gedachtenis
zal dan van de aarde verdwenen zijn,
en wij zelf zullen een kort ogenblik
worden geliefd en daarna vergeten.
Maar de liefde zal genoeg geweest zijn!
Er is een land van de levenden
en een land van de doden,
en de brug tussen hen is de liefde –
het enig blijvende, de enige zin.
J. Zink
Muziek
The Italian Lauda – Huelgas ensemble o.l.v P. Nevel – Alexander Demophon Venetus: Volgi gli ochi, o madre pia 5.24
Welkom
De mens, kostbaar in Gods ogen. Zo willen wij vandaag onze geliefde doden gedenken, in het bijzonder hen die het afgelopen jaar door de dood van ons gescheiden zijn.
Welkom iedereen. We willen vandaag opnieuw hun namen noemen en met hen vele andere namen van mensen die nog zo leven in ons hart, maar die niet meer tastbaar in ons midden zijn
De mens is kostbaar in Gods ogen, dat belijden we hier met elkaar, hoewel we misschien soms moeite hebben om ons een voorstelling daarvan te maken.
LICHT
We steken de paaskaars aan
Gebed
Stilte
Lezing: uit het boek Job (14)
Job nam het woord en zei:
‘De mens, uit een vrouw geboren en kort van levensdagen
tot zijn nek vervuld van ongedurigheid,
ontkiemt en verwelkt als een bloem,
is vluchtig en vergankelijk als een schaduw.
Voor een boom bijvoorbeeld is er hoop;
wordt hij omgehakt, dan kan hij opnieuw gaan groeien
dan zijn er altijd zijn scheuten nog.
Wordt zijn wortel te oud in de grond
sterft zijn stem in het mul,
dan nog schiet hij uit als hij water ruikt,
ontwikkelt als rijshout een stel twijgen
Sterft een mens daarentegen,
dan is de kracht eruit;
komt die aan zijn eind – waar is hij gebleven’?
muziek
Anthony Holborne, the Tears of the Muses 2. Galliard: the Tears of the Muses 2.07
NAMEN
Wij noemen de namen van de overleden van onze universiteit die afgelopen jaar zijn overleden en steken voor hen een kaars aan. Graag nodig ik u uit als u dat wilt om naar voren te komen en een licht te ontsteken
Muziek
Anthony Holborne, the Tears of the Muses
22. Pavane: The funerals 4.11
LEVEN
Wierook
Gebeden – voorbeden
Onze Vader
muziek
The Italian Lauda – Huelgas ensemble o.l.v P. Nevel – Anonymus: Alma che scraca dal corporea velo 4.48
herdenking overledenen op 4 november 2002
Im Spätrot
Im Spätrot schlafen die Namen:
einen
weckt deine Nacht
und führt ihn, mit weissen Stäben entlang-
tastend am Südwall des Herzens,
unter die Pinien:
eine, von menschlichem Wuchs,
schreitet zur Töpferstadt hin,
wo der Regen einkehrt als Freund
einer Meeresstunde.
Im Blau
spricht sie ein schattenverheissendes Baumwort,
und deiner Liebe Namen
zählt seine Silben hinzu.
Paul Celan
AVOND
Thema: ACHTERGELATEN
ACHTERGELATEN
in een onbewoonbare wereld
rinkelend van kleuren
en geluiden
waar de dag te licht is
en geen nacht donker genoeg
om het verborgen tumult
te bedaren.
In alle straten, alle kamers
blijf ik je zoeken.
Tussen ontelbare mensen
vind ik je
nergens.
Verlos mij
uit dit luchtledig.
Laat mij toe tot de aarde
die je bedekt.
Dicht bij je wil ik slapen
en tot stof vergaan.
Hanny Michaelis
Muziek Joris Gilberts
Welkom
LICHT
Stilte
Lezing: Psalm 19,1-5
Voor de leider van de muzikanten.
Een zangstuk op naam van David.
De hemel ontvouwt de glorie van God;
het uitspansel zegt: `Ik kom uit zijn handen.’
Elke dag opnieuw wordt dat verkondigd,
elke nacht opnieuw wordt dat gefluisterd,
zonder tong of taal,
geen stem laat zich horen;
en toch klinkt de boodschap over heel de aarde,
reikt dat getuigenis tot het einde van de wereld.
muziek Joris Gilberts
NAMEN
Wij noemen de namen van de overleden
Van onze universiteit die afgelopen jaar zijn overleden
En steken voor hen een kaars aan
Graag nodig ik u uit als u dat wilt
Om naar voren te komen en een licht te onsteken
Muziek Codex Calixtus –miracles of Santiago
OCHTEND
Wierook
TOEN ik dacht
dat je was weggegaan
en mij zonder leeftocht
alleen had gelaten
in een verdroogde steppe,
heb ik mij vergist.
Nu weet ik dat je mij
hebt uitgekozen
om je voorgoed te herbergen
veilig besloten in
mijn duisternis
Wanneer ik mij aandachtig
over mezelf heenbuig,
ontmoet ik je oogopslag
helder en diep als water
en je glimlach overrompelt mij
met de ernstige vreugde
van vroeger.
Dat is genoeg
voor een heel leven.
Hanny Michaelis
Slotwoord
Muziek Joris Gilberts
Du merkst nicht
Du spürst nicht
Dass der Schnee der Jahre
In dein Haar fällt
Und merkst nicht
Wie die Sonne
Deinen Weg verbrennt
Im Licht
Schwimmst du hinaus ins Meer
Verstehst dich mit Delphinen
Und merkst nicht
Dass das Wasser finster wird
Kommst zurück zur Erde
Die du liebst
Und merkst nicht dass sie
Weggewandert ist
Und du an ihrem Rand stehst
Du steigst hinauf
Zum schneebestirnten Gipfel
Bewunderst das Panorama
Unten das grüne Tal
Und merkst nicht
Dass ein Grab geschaufelt wird
Rose Ausländer
herdenking overledenen op 3 november 2003
NIET BANG VOOR DE DOOD
Ik ben niet bang meer voor de dood,
ik ken heel goed
de donkere, stille gang
die naar het leven voert.
Ik ben bang voor een leven
dat niet op staat uit de dood,
een leven
met verkrampte handen
en stroeve, stijve leden.
Ik ben bang voor mijn eigen angst,
maar meer nog voor de angst van anderen
die niet weten waarheen te gaan,
ze lopen achter elkaar aan en klampen zich vast
aan wat voor hen het leven is,
terwijl wij weten dat het de dood is.
Ik leef iedere dag om de dood te doen sterven,
Ik sterf iedere dag om het leven voort te brengen,
en in deze dood van de dood
sterf ik duizend malen
en verrijs ik telkens weer.
vanuit de liefde,
bron van hoop
voor mijn volk.
Julia Esquivel
Muziek Joris Gilberts
Welkom
Ik zag in mijn dromen
de doden staan voor Gods troon,
groten en kleinen.
En de boeken werden geopend,
het boek van het leven ging open. (Openbaring 20)
Ik zag de doden uit ons midden:
een man oud van dagen,
een vrouw na jaren van ziekte,
een kind weggerukt onverhoeds,
een jongere te vroeg gegaan.
Ik zag onze doden staan voor de troon.
LICHT
Wij onsteken het licht van de paaskaars
Symbool van onze hoop
Gebed
Heer, onze God, wij komen tot u
en ons hart is verdeeld:
wij geloven in uw macht over dood en leven
en wij zijn verslagen over wat de dood teweeg bracht,
wij zijn dankbaar voor wat ons gegeven
werd en wij zijn verbijsterd om wat ons ontnomen is;
wij willen proberen te aanvaarden wat ons overkwam
en wij zijn opstandig tegen wat inbreuk maakt op ons geluk.
Wij roepen u aan, Heer onze God: houd ons vast,
richt ons op, voeg ons hart tezamen
in de gedachtenis van uw goedheid,
in de verwachting van uw toekomst –
Vertroost nu, o Heer, in de stilte
het hart van ieder
die tot u toevlucht neemt,
en verhoor elk gebed,
dat in geloof tot u wordt gericht.
Stilte voor persoonlijk gebed
Stilte
Woord Psalm 23 :De Heer is mijn herder.
Omdat de Heer mijn herder is,
mijn hoeder,
daarom zal ik nooit iets tekort komen.
Hij immers zorgt voor een plek
om te rusten,
aan de oevers van zeeën en meren,
daar waar stilte is en bezinning.
Daar leef ik op,
daar vat ik moed om verder te gaan
op wegen die ik ken.
Hij is mijn herder;
hij gaat voorop,
in zijn naam durf ik volgen,
ongeacht waarheen de weg met hem voert.
In zijn nabijheid schrikt de dood mij niet af.
Ik weet mij bij hem
en waarvoor zou ik dan bang zijn?
Hij geeft mij een plaats aan zijn tafel
en het ongelofelijke wordt waar:
hij verzorgt mij van het begin tot het einde,
hij vult mijn beker telkens tot de rand.
Hij is mijn herder,
geluk en bijstand omringen mij
al mijn dagen.
En mocht ik ooit de weg bijster raken,
hij blijft mij behoeden altijd.
Omdat de Heer mijn herder is, mijn hoeder,
daarom zal ik nooit iets tekort komen.
muziek Joris Gilberts
NAMEN
Wij noemen de namen van de overleden van onze universiteit die afgelopen jaar zijn overleden en steken voor hen een kaars aan. Graag nodig ik u uit als u dat wilt om naar voren te komen en een licht te onsteken
Muziek Faure Cantique 5.21
Slotgebed
Wij danken u, Heer,
voor het leven van onze broeders en zusters
die wij vandaag gedenken voor uw aangezicht.
Voor alle goede gaven,
waarmee Gij hen hebt gezegend,
voor alles wat wij in hen ontvingen
aan liefde en vreugde, zorg en raad, troost en hulpvaardigheid.
Laat niets verloren gaan
van hetgeen zij ons nalieten
aan hoop en verwachting.
Dat zij in alles waarin zij waarlijk mens waren
tot ons moge blijven spreken.
Wegzending
Muziek Joris Gilberts
herdenking overledenen op 1 november 2004
Thema: gedragen door onzichtbare handen
Muziek Montserat Fiqueras –Sefardisch lied
IK zou GRAAG SLAPEN
Ik zou graag slapen deze nacht
Nu jij dood ligt, slapen,
slapen, slapen terzijde
van jouw volkomen slaap
om te zien of ik je zo
bereiken kan!
Slapen, een morgenstond in de avond
bron van de rivier, slapen;
twee dagen die samen opgaan
in het niets, twee stromen
die aan het eind samenvloeien;
twee eenheden alsof het één is
tweemaal niets alsof het niets is.
Ik zou zo graag je dood verslapen.
Juan Ramón Jiménez
Welkom
LICHT
Wij onsteken het licht van de paaskaars
Symbool van onze hoop
Gebed
Stilte
IN MEI
Toen ik bij dageraad door het woud wandelde,
in mei, vroeg ik me af waar jullie waren,
zielen van de doden. Waar zijn jullie, jonge
vermisten, waar zijn jullie,
de volledig veranderden?
In het bos heerste grote stilte,
en ik hoorde de groene bladeren dromen,
ik hoorde de droom van de schors waaruit boten,
schepen en zeilen zullen ontstaan.
Dan, langzaam, begonnen de vogels te herleven,
distelvinken, lijsters, merels, verborgen
op balkons van takken, elk in een andere taal,
elk met een andere stem, niets vragend,
zonder bitterheid of spijt.
En ik besefte dat jullie zang zijn,
onvatbaar als muziek, onbegrijpelijk
als muzieknoten, ver verwijderd van ons
zoals wij van onszelf.
Paul Éluard
muziek Daniella Martina – Ave Maria
NAMEN
Wij noemen de namen van de overleden van onze universiteit die afgelopen jaar zijn overleden en steken voor hen een kaars aan. Graag nodig ik u uit als u dat wiltom naar voren te komen en een licht te onsteken
Muziek: La Ténèbre
Heel het duister is vol van luister door uw licht, de nacht is als de dag net zo helder
SONORE CELLO’S
Nee, wij zijn niet aan het einde,
ons begin is nog innig-dichtbij,
wij zetten onze voettocht naar elkander
voort, en de nieuwe horizon is vrij.
Wij zullen vast elkander weer ontmoeten
in een spiegel: daarachter in het gras
zullen sonore cellotonen sproeien
en de spiegel zal niet zijn van glas.
Niet van glas maar van een weefsel
vertrouwd en onvervreemdbaar waar:
daarachter ligt een nieuw beleven
en de dood zal hangen aan een haar.
Is het dan mogelijk dat wij ons vergissen,
dat ons mooiste uur toevallig was,
zal een blinde worm dat uur wegknagen
en blijven er slechts scherven in het gras?
Nee, wij zullen vast elkander weer ontmoeten
als voorbestemde klanken in een rijm.
Sonore cellotonen zullen sproeien
over witte wouden van Oneindigheid.
Adam Zagajewski
Wegzending
Muziek: John Tavener, The Lord’s Prayer
31 oktober 2005
Thema: de dood als deur
‘De gevoelens springen over de gedachten.’ Eckhardt
Nacht
en als dan plotseling
de nacht
valt
als een tapijt van sneeuw
en toedekt
wat gebleven is
en de duur vervaagt
tot stilte
dan voelt de koude
tot op het bot
lacht geen vogel
geen bloem, geen
wuivend gras
een kraai krast
geritsel, stilte
de koude wind
neemt de plaats in
reeds lang voor
hem bestemd
nu grijpt hij zijn kans
geen sterren
geen maan
geen stille tekens hoop
slechts een blauwe schijn
trilt de stilte vast
verharding, ijs
verstening van de ziel
lichaam, hand, oog
verliezen al hun kracht
het is niet de dood
die hier ons wacht
het is de leegte
en het niets,
een verder dan de
dood
want die is slechts
een deur, die
zwaaiend open zwiept
en met een zacht
geruis weer
terug in het slot
van het leven.
John Hacking
muziek bij binnenkomst: Die Tote Stadt – Korngold door Renee Flemming
Welkom
Beste mensen, familieleden en vrienden, medewerkers en studenten
Graag heet ik u en jullie welkom in deze herdenking in de Studentenkerk.
Wij herdenken de studenten en medewerkers van onze universiteit
Die dit afgelopen jaar zijn overleden.
Het is goed om bij elkaar te komen
Om met woorden, een gedicht en met een lied,
pijn en verdriet om het afscheid
een plaats te geven in ons leven.
Om de namen van onze geliefden te laten klinken,
een licht voor hen te ontsteken
als teken dat wij hen niet zullen vergeten
en dat wij hen meedragen in ons hart.
Dat gevoel willen wij hier met elkaar delen
in dit moment van samenzijn
daarom steken wij ook de paaskaars aan – symbool van hoop
dat al onze geliefden geborgen zijn in Gods hand.
Aan het begin van deze herdenking wil ik ons allen veel sterkte wensen.
LICHT
Wij onsteken het licht van de paaskaars
Symbool van onze hoop
Lied: Licht dat ons aanstoot m. A. Oomen t. H. Oosterhuis
Licht dat ons aanstoot in de morgen
voortijdig licht waarin wij staan,
koud, één voor één, en ongeborgen,
licht overdek mij, vuur mij aan.
Dat ik niet uitval, dat wij allen
zo zwaar en droevig als wij zijn
niet uit elkaars genade vallen
en doelloos en onvindbaar zijn.
Licht, van mijn stad de stedehouder,
aanhoudend licht dat overwint.
Vaderlijk licht, steevaste schouder,
draag mij, ik ben jouw kijkend kind.
Licht, kind in mij, kijk uit mijn ogen
of ergens al de wereld daagt
waar mensen waardig leven mogen
en elk zijn naam in vrede draagt.
Alles zal zwichten en verwaaien
wat op het licht niet is geijkt.
Taal zal alleen verwoesting zaai
en en van ons doen geen daad beklijft.
Veelstemmig licht, om aan te horen
zolang ons hart nog slagen geeft.
Liefste der mensen, eerstgeboren
licht, laatste woord van Hem die leeft.
Gebed
Een bewerking van het lied In Paradisum
Bij deze dode zijn wij stil, verdoofd, ontwricht, verslagen
en zonder te kunnen beseffen dat het waar is wat wij zien:
een mens van wie wij zoveel houden, die niet meer met ons spreekt,
of zingt, ons niet meer groet, of lacht en huilt en met ons eet.
Bij deze dode zingen wij stil met woorden ouder dan ons verdriet,
die de tijden hebben verduurd en ons verbinden met zovelen
die weten wat wij nu doorstaan en met ons zijn en met hun stem
ons voorgaan in het oude lied waarmee wij trachten in te stemmen:
Mogen de engelen boden van licht,
jou naar het land van de levensboom leiden;
mogen de martelaren, getuigen van hoop,
jou vergezellen op weg naar de stad van de vrede;
moge het engelenkoor jou een welkom bereiden,
en moge jij met Lazarus, ooit arm en berooid,
rust vinden en vreugde in het rijk van de Heer.
Stilte
Gedicht: Als we na de dood opstaan
als ik na de dood
naar jou kom zoals ik vroeger kwam
en in mij is er iets wat jij niet herkent
omdat ik niet dezelfde ben,
wat een pijn doet sterven,
weten dat ik nooit
de randen zal bereiken
van het wezen dat jij voor mij was
zo diep
binnen in mijzelf,
als jij ik zou zijn en
jij mij helemaal doordrong
waarom is deze grens dan zo blind,
zo rampzalig deze muur van woorden
die plotseling bevroren
nu ik je het hardst nodig heb,
ik zeg je kom en soms
kijk je me nog aan met een tederheid
alleen uit de herinnering geboren.
Wat een pijn doet sterven,
naar jou komen, je kussen
wanhopig
en voelen dat de spiegel
mijn aangezicht niet weerspiegelt
noch voel jij
van wie ik zielsveel heb gehouden
mijn hunkerende onaanwezigheid.
José Angel Valente
NAMEN
Wij noemen de namen van de overleden van onze universiteit die afgelopen jaar zijn overleden en steken voor hen een lichtje aan. Graag nodig ik u uit als u dat wilt om naar voren te komen en een lichtje te onsteken
Ondertussen zingen wij:
Lied: Als alles duister is – melodie en tekst: Taizé
Gedicht
Iemand zegt me
dat een jongeman
van tijd tot tijd je graf komt bezoeken.
Hij wiedt het onkruid.
Een jongeman. zeggen ze, mooi,
met een boerenhoed.
Toen ze het hem vroegen zei hij
dat hij een vriend van je familie is.
Wie is die gedaante die zo opdaagt’?
Misschien ben jij het wel die terugkomt
om te zien waar je bent en die
aan de voet van je as,
nat, een takje
regen of verdriet neerlegt.
José Angel Valente
Muziek Daniella Martina – Ave Maria
Wegzending
Ze zijn niet weg, we hebben hun namen genoemd, hun aanwezigheid met een lichtje zichtbaar gemaakt. Ze zijn niet weg; we voelen hem of haar nog elke dag. Op onverwachte momenten duikt hij op, menen we haar tegen te komen, maar kijk je goed, blijkt dit niet te kloppen, is de waarheid opnieuw hard en pijnlijk. Ze zijn niet weg, ze leven voort in onze herinneringen, de verhalen die we elkaar vertellen. Leven voort bij God, in wie ik geloof en met mij sommigen van u . God laat mensen niet los.
Herinneringen, God, dit samenzijn vullen niet het gat dat viel.
“Pluk de dag”, schreef Joris die we herdachten; je weet nooit wat er kan gebeuren, dus geniet. Ook verdriet kan een vorm van “genieten” zijn, van leven, realiseer ik me. Ik sluit me bij de woorden van Joris aan.
Ik wens u kracht toe om verder te gaan met dit gat in uw leven, moed om te lachen, te huilen, te leven. Heel veel sterkte
Muziek: Fauré: Requiem – In Paradisum
IN PARADISUM
In paradisum deducant te angeli:
in tuo adv‚ntu suscipiant te
martyres, et perducant te in
civitatem sanctam Jerusalem.
Chorus angelorum te suscipiat
et cum Lazaro quondam paupere
aeternam habeas requiem.
De Engelen, zij mogen u geleiden
naar het paradijs, de Martelaren
mogen u ontvangen bij uw komst en
u brengen naar de heilige stad Jeruzalem.
Het koor van engelen moge u ontvangen
en gij moogt samen met de arme Lazarus
eeuwige rust vinden.
De moeilijkste wegen
De moeilijkste wegen
worden alleen gegaan,
de teleurstelling, het verdriet,
het offer
zijn eenzaam.
Zelfs de dode die elk roepen beantwoordt
en geen verzoek verzaakt
staat ons niet bij
en ziet toe
of wij het redden.
De handen van de levenden die zich uitstrekken
zonder ons te bereiken
zijn als de takken van de bomen in de winter.
Alle vogels zwijgen.
Je hoort slechts je eigen voetstap
en de stap die je voet
nog niet is gegaan maar nog gaan zal.
Stil blijven staan en je omkeren
helpt niet. Er moet
worden gegaan.
Neem een kaars in je hand
als in de catacomben,
het vlammetje ademt nauwelijks.
En toch, als je lang bent gegaan,
blijft het wonder niet uit
omdat het wonder altijd geschiedt
en omdat wij zonder genade
niet kunnen leven:
de kaars vlamt op in de vrije adem van de dag,
je blaast hem lachend uit
als je de zon in treedt
en onder de bloeiende tuinen
de stad voor je ligt,
en de tafel in je huis
wit voor jou is gedekt.
En de verliesbare levenden
en de onverliesbare doden
het brood voor je breken en de wijn aanreiken
en jij hun stemmen weer hoort
heel dicht
bij je hart.
Hilde Domin
In de vlucht
In de vlucht
de wijdte zoeken
waar alle woorden
verloren gaan
woorden vinden
die jou liefhebben
Rose Ausländer
betekenisgeving & levenshorizon 