Vrijheid wordt een schaars goed
Als er iets is waarvoor facistische of communistische regimes of politieke groeperingen met facistische en communistische inslag bang zijn dan is het een vrij individu met een eigen mening. In Rusland – wat steeds meer een facistische staat geworden is – wordt elk protest met grof geweld onderdrukt, idem in Wit-Rusland, de vazalstaat. Verkiezingen zijn een farce want oppositieleiders mogen niet meedoen. In China bepaalt de partij en het partijbestuur wat waar is en wat niet en hoe men tegen de geschiedenis moet aankijken. In Italië wordt het facisme met al zijn symbolen meer en meer getolereerd en is Mussolini opeens geen crimineel meer. Meer dan tweederde van alle landen worden bestuurd door autoritaire of autocratische regimes. Journalisten die onderzoek doen naar corruptie en machtsmisbruik belanden in de gevangenis en in het ergste geval worden ze vermoord. In Rusland zijn zo al heel wat journalisten monddood gemaakt of vermoord. In China sluit men hele bevolkingsgroepen op omdat die niet in het plaatje van de staat passen, omdat ze moslim zijn (Oeigoeren), omdat ze in de weg staan bij de aanleg van de nieuwe zijderoute of bij het ontginnen van grondstoffen in hun woongebied. Concentratiekampen zijn er te over en velen slijten daar hun tijd met dwangarbeid. Dat levert goedkope producten op die weer in het Westen gretig aftrek vinden.
Moderne opium verkocht als pijnstiller: fentanyl
Op 9 januari 2024 zond de TV zender Arte een boeiende documentaire uit over de macht en de invloed van de Chinese Triades, de Chinese Maffia. Zij hebben contacten over de hele wereld en werken vaak samen met corrupte politici en andere omkoopbare dienaren van de overheden, waaronder politieagenten. Een aantal leiders spreken openlijk over hun betrokkenheid en hun werkzaamheden in Taiwan en in China en de door China gesteunde landen. Dat is in Europa en de rest van de wereld niet anders.
Ook de huidige Chinese overheid zet triadeleiders en hun achterban in om zaken te regelen in landen waar de plannen van de partij niet zo soepel kunnen worden uitgevoerd zoals bij de aanleg van de nieuwe zijderoute in andere landen waar er tegen geprotesteerd wordt. Ook zorgen triades ervoor dat de Verenigde Staten momenteel overspoeld worden met een ‘pijnstiller’ Fentanyl, die zeer verslavend is en die in combinatie met andere middelen de effecten van heroïne doet verbleken. Gesprekken tussen de Amerikaanse en Chinese overheid over het beperken of verbieden van de toevoer van grondstoffen om deze drug te maken in Mexico en Canada hebben tot nu toe niet veel opgeleverd. Het heeft er alle schijn van dat de Chinezen een vorm van verlate wraak willen nemen voor het verlies van de twee opiumoorlogen die tussen 1839 en 1860 plaatsvonden toen de Engelsen het land overspoelden met opium, aangevoerd vanuit India. Grote delen van de bevolking (miljoenen) raakten toen verslaafd. Maar misschien gaat het niet echt over wraak.
De inzet van drugs is een probaat middel en een sterk wapen om de tegenstander te verzwakken, zeker als nauwelijks een kruid gewassen is tegen deze sterke verslaving. Velen gaan eraan onderdoor. Het is dan ook naïef om te denken dat het niet zo’n vaart zal lopen of dat de gebruikers het zelf schuld zijn dat ze verslaafd raken. De maffia-organisaties zijn meedogenloos en alleen winst en macht zijn voor hen belangrijk. Hoe ze aan het geld komen speelt geen enkele rol – elk middel is geoorloofd. Elke vorm van ethiek is uit den boze ten aanzien van de slachtoffers. Intern hangen ze een dubieus waardensysteem aan waarvan trouw, loyaliteit en gehoorzaamheid (aan de leider en de organisatie) – net zoals in een autoritair systeem – de belangrijkste peilers zijn. Uit de club stappen is nauwelijks mogelijk.
Verrechtsing van de samenleving
Meer dan 50 jaar geleden werd er al voor gewaarschuwd dat bendes en organisaties met een terroristisch oogmerk veel invloed zouden gaan verwerven in de samenleving en in de landen van de wereld. Inmiddels is het al lang zover. De hevige strijd in Soedan is een goed voorbeeld. Hier worden onder het mom van een islamisering van het land honderdduizenden vermoord, verkracht en verdreven, allemaal bewapend en gefinancierd door enkele golfstaten die zo hun invloed uitbreiden in de regio. Arabische milities trekken door het land en moorden er op los, aan geen enkele wet gebonden. Allemaal met de zegen van de Allerhoogste, zo beweren ze. Walgelijk.
Al Qaida, Islamitische Staat en tal van andere groeperingen proberen zoveel mogelijk aanhangers en medestanders te winnen. Sterven wordt verheerlijkt als martelaarschap, alsof Allah zit te wachten op al die idioten. Verblinding alom, zo lijkt het, maar de realiteit is enkel het streven naar macht en invloed en geen enkel land is hiertegen beschermd. Religie als legitimatie.
Strijd, revolutie is het adagium. Zelfs bij een op het eerste oog onschuldige groep zoals de jongerenbeweging van Forum voor Democratie in Nederland. Men bereidt zich voor op een toekomstige strijd om de macht. Rechts-extreme groeperingen oefenen al jaren in het geheim om zich te bekwamen in de strijd. Chinese Triades onderdrukken mede het democratische protest (zoals ook eerst in Hongkong) in Taiwan tegen de invloed van China. Uitgesproken tegenstanders van dergelijke regimes worden ook in het buitenland vermoord. De voorbeelden zijn talrijk. Nergens ben je veilig voor de moordenaars van de dictators en hun aanhang. Executies vinden allereerst plaats in het publieke domein door propagandistische berichtgeving en zwart-makerij. De echte kogel of het dodelijk gif volgt vaak snel daarna. Doen alsof dit allemaal niet zo erg is en dat er in gesprek moet worden gegaan met dergelijke groeperingen is hen een vorm van legitimiteit geven waar ze met graagte gebruik van maken want zo kunnen ze hun leugenachtige ideologie des te beter verspreiden. Spreken in naam van het ‘volk’ als buitenkant om zich te profileren, de binnenkant is echter pure machtswellust, pakken wat je krijgen kan, de macht veroveren tegen elke prijs. Geen enkele autoritaire regering met facistische of communistische trekken heeft in de geschiedenis tot een humane en vreedzame samenleving geleid. Miljoenen betalen meestal de prijs van dergelijk machtsstreven en het geweld (niet in het minst oorlog) dat daaruit voortvloeit. Dat is nu niet anders en zij die het tegendeel beweren liegen.
Interne politiek strijd
In de VS schilderen de radicaal rechtse Republikeinen de verkiezingen af als een strijd tussen goed en kwaad en tussen licht en duisternis. De politieke tegenstander is niet alleen de vijand die verslagen moet worden, nee hij moet vernietigd worden. Dat is de teneur en dat is de boodschap van alle retoriek. Op 7 januari 2024 zond de VPRO een documentaire uit die de sfeer in deze situatie heel goed weergaf. De aankondiging van het programma zegt:
“Roger Stone wordt op de voet gevolgd tijdens zijn spraakmakende carrière als politiek adviseur van Donald Trump tijdens diens presidentiële periode. Stone was onder meer aanjager van de ‘Stop the Steal’-campagne met als climax de Capitoolbestorming van 6 januari 2021.”
Het effect van het optreden van deze Stone is, dat zijn campagne waarin beweerd wordt dat de Amerikaanse verkiezingen in 2020 zijn gestolen, omdat Trump niet heeft gewonnen, heel veel resultaat heeft gehad: 80% van het Republikeinse kiezersvolk gelooft momenteel deze leugen. Hoe moet je met deze mensen communiceren als ze niet open staan voor de waarheid van de uitslag en alleen geloven in hun eigen gelijk? Hoe sowieso kun je nog communiceren met mensen die geloven in een complottheorie en die elk tegenargument resoluut van tafel vegen? Als een leugen maar vaak genoeg wordt herhaald wordt het voor velen vanzelf een waarheid. Tragisch.
Een dergelijke interne strijd in de VS en elders waarin niet het landsbelang maar het eigen belang voorop staat, doet dictators in Rusland en China veel plezier. Verdeeldheid wordt zoveel mogelijk gezaaid in al die landen waar nog democratische processen kunnen plaatsvinden. Waar nog vrije individuen rondlopen met een eigen mening en met eigen waarden en normen die haaks staan op corruptie, machtsmisbruik en eigenbelang. Ook in Europa worden de partijen tegen elkaar uitgespeeld en wordt het democratisch proces systematisch ondermijnd. Het vele geld dat omgaat door de verkoop van drugs en de opbrengst van andere maffia-activiteiten (o.a. mensenhandel) vormt het smeergeld waarmee de overheid en het openbare gezag wordt ondermijnd. Naïviteit is hier op termijn dodelijk. Niet alleen voor het belang van de burger maar vooral ook voor elke vorm van vrijheid.
Vrijheid én Gelijkheid én Broederschap
Het vrije individu, de politieke vrijheid om te kiezen en de vrije meningsuiting zijn als een soort van definitieve verworvenheid in de menselijke geschiedenis nog niet echt oud. Sinds de Verlichting waarin filosofen en schrijvers ging pleiten voor besluitvorming in de politiek op basis van rationele argumenten i.p.v. een hierarchische besluitvorming op basis van afkomst en stand – de koning, de adel en de kerk die alles bepaalt – heeft het idee van vrije meningsuiting en een vrij individu langzaam voet aan de grond gekregen in de samenleving. Maar ook dat niet overal en niet overal gelijk gespreid over de wereld. Vrijheid, gelijkheid en broederschap, de slogan uit de Franse Revolutie waarmee koning en kerk terug hun hok in werden gejaagd – tenminste dat dacht men – heeft velen geïnspireerd. Maar (communistische) broederschap ontaarde in Rusland in gevangenschap in de Goelag, gelijkheid ontaarde overal ter wereld, in een toename van de tegenstelling arm-rijk (superrijk) en vrijheid ontaardt maar al te vaak in consumentenvrijheid – behoeftes en verlangens aangepraat door de reclame van de liberale kapitalistische grootindustrie. Dat is natuurlijk heel zwart-wit gesteld maar zelfs de slavernij is niet echt de wereld uit, ondanks alle mooie voornemens en beloftes. Nederland bijvoorbeeld: goedkope arbeiders die worden gehuisvest in smerige gebouwen, en die alles kwijt zijn als het werk gedaan is (6000 dakloze arbeidsimmigranten), asielzoekers op een hoop in één centrum omdat de politiek denkt zo een vorm van afschrikking te moeten bedrijven voor nieuwkomers, de productie en export van allerlei soorten drugs waarbij de onderwereld langzaam de bovenwereld begint over te nemen…Genoeg voorbeelden van een maatschappij die aan het ontaarden is en die meer en meer opschuift naar rechts en naar de leugens die daar verkondigd worden over een betere toekomst. Dat het leugens zijn die verkondigd worden bewijst Hongarije bijvoorbeeld: de grenzen dicht voor vluchtelingen maar ondertussen profiteren van goedkope arbeid van illegaal ingevoerde moderne slaven omdat anders de economie stagneert. Maar het is uiteindelijk een toekomst waarin maar weinigen zullen profiteren want alle anderen die niet instemmen hebben daar geen recht op. Niet het landsbelang, niet de bevolking staat dan centraal maar de wraak. De afrekening die zo lang werd verwacht en gehoopt. Meneer Trump is er helemaal vol van en wentelt zich in wraakfantasieën die in niks verschillen met die van de nazi’s.
De geschiedenis herhaalt zich
Op 16 juli 1942, midden in de Tweede Wereldoorlog in het nog niet bezette deel van Frankrijk door de Duitsers, schrijft de auteur Roger Martin du Gard in zijn dagboek over de situatie. Hij heeft zelf mee gevochten in de Eerste Wereldoorlog en daarover gepubliceerd. Iets wat hem niet door iedereen in dank werd afgenomen omdat de tekst te kritisch was. Zeker nu niet midden tussen de vijand die alles en iedereen vernietigt die niet in het systeem past. Over de effecten van deze situatie schrijft du Gard:
In Frankrijk neemt de onderwerping aan de overwinnaar op alle gebied toe. Je moet die jaren van onderdrukking, die voortdurend terugkerende nederlaag van dag tot dag hebben meegemaakt, om het gewicht ervan te begrijpen, om je een idee te vormen van de verstikkende sfeer van vernedering waarin we gedwongen zijn te leven.
Ik zegen dit werk, dat me dagelijks de weldadige illusie verschaft erbuiten te staan, mijn onaantastbaar toevluchtsoord te hebben en een reden van bestaan (in deze wereld waarin de besten die niet meer hebben!).
Wanneer komen we uit deze afschuwelijke instabiliteit, deze duik in de wrede waanzin en het megalomane fanatisme? Hoeveel decades zijn er nodig om de beschaafde maatschappij van de Europeanen van 1900 te herstellen, en ons weer tussen ‘fatsoenlijke’ mensen met kennis en beschaving te bevinden?
We blijven ‘toeschouwer’, zonder te zien, zonder te begrijpen. Zo blijven we herhalen dat ‘twee werelden met elkaar in botsing komen: de democratische en de totalitaire wereld’. Een kortzichtige mening, door de werkelijkheid achterhaald. In feite heerst er extreme verwarring. Om met doeltreffende wapens te strijden sluiten de democratieën zich noodgedwongen elke dag een beetje meer bij de fascistische methodes aan; de ideologische verschillen leven voort in de geesten en de betogen; maar de echte, concrete verschillen, politiek en economisch, vervagen heel snel. Dusdanig dat in het ‘democratische’ kamp de meest ervaren mensen beginnen te beseffen dat de toekomst de structuur van de oude regimes zal veranderen en dat, welke partij ook overwint, de gebeurtenissen met zich mee zullen brengen dat overal een staatssocialisme wordt ingesteld, nauw verwant aan de zo bekritiseerde totalitaire regimes … Wat zal er overblijven van de oude democratische wereld op de dag dat het kapitalisme en het liberalisme, dat dit kapitalisme mogelijk (en voor verbetering vatbaar) maakte, volkomen zijn verdwenen? En wat zal dit neo-staatssocialisme zijn, als het niet een kopie is van de regimes waartegen de democratieën de wapens hebben opgevat om ze te overwinnen en af te schaffen? Wat zal er overblijven van het oude kapitalistische bezit, op de dag dat degenen die ervan profiteerden er nog slechts een gecontroleerd vruchtgebruik van zullen hebben dat onder druk van de omstandigheden onvermijdelijk zal afnemen en langzaam aan verdwijnen? De staat zal overal het bezit beheren en de bezitters verdrijven. Wat is dan het verschil met het nazi-of het Italiaanse regime?
[ … ] Het gevaar van dit soort commentaar is dat je je eigen weergave in de spiegel aanziet voor het bewijs van een algemene toestand, en dat je je tijdgenoten je eigen gemoedsstemming toedicht… [pag. 283-284]
Deze laatste constatering maakt duidelijk dat du Gard heel goed in de gaten heeft dat hij ook vanuit zijn eigen (pre)occupaties spreekt want hij is nakomeling van een geslacht dat bezit had in de vorm van landhuizen etc. Hij heeft in zijn jeugd nauwelijks te lijden gehad van armoede en andere ellende want hij behoorde tot de gegoede burgerij.
Maar wat hij duidelijk ziet, ook al is het midden in de situatie zelf, dat de mensen zich aanpassen aan de heersende situatie van onderdrukking en tirannie. Dat het heel moeilijk is om de idealen van vrijheid, menselijkheid, solidariteit en compassie overeind te houden als men moet leven onder een dictatoriaal regime. Politiek en economie passen zich als eerste aan. Er moet brood op de plank.
Toekomst?
Ook nu staat de democratie onder druk – nadat de vijand uit de Tweede Wereldoorlog verslagen is – maar nu is het niet alleen de vijand van buiten die de democratische processen dwarsboomt en die verkiezingen wil beïnvloeden en beïnvloedt (VS bijvoorbeeld), maar zijn het ook de anti-democraten die zich als een wolf in schaapskleren voordoen als parlementariërs en die stukje voor beetje met het indienen van wetsvoorstellen de democratie proberen te ondergraven omdat ze zelf zo graag aan de macht willen komen. Als Nederlandse parlementariërs openlijk de Russische moordenaar en dictator prijzen, de monsterlijke optredens van een Trump bewonderen, dan weet je hoe het ervoor staat. Ik noem dat landverraad en een verraad aan de democratie en aan de humane waarden waar het land voor staat. Hier past geen relativering. Het getuigt van veel kortzichtigheid en domheid als dit niet serieus wordt genomen omdat men geilt op politieke macht.
Wat du Gard vreest, dat de invloed van de dictatuur zal ontaarden in een totale verandering van de maatschappij waarin geen individuele vrijheid meer bestaat, zou wel eens dichterbij kunnen zijn dan we vermoeden. De inzet van bewakings- (en dus persoonsherkenning -) apparatuur, de inzet van controlerende algoritmen bij allerhande (financiële en andere) acties door de burger, toename van (zelfgekozen en zelf opgelegde) censuur in de (sociale) media en het publiek optreden uit angst voor heftige negatieve reacties, etc. etc. Het is slechts een klein topje van de ijsberg waarmee een samenleving steeds meer een totalitair gezicht krijgt. Het individu wordt vermalen in de raderen van het systeem als het niet precies past als een miniradertje in de machine die wordt voorgesteld en gepropageerd. Alle neuzen dezelfde kant uit, in extremis is dit facisme in optima forma.
Het toeslagenschandaal in Nederland of het postschandaal in Groot Brittanië is een bewijs voor deze ontwikkeling. Het feit dat de mensen in Nederland nog steeds niet gecompenseerd zijn, – (zelfdodingen en verwoeste relaties vallen niet meer te compenseren) – laat zien dat argwaan en controledrift nog steeds de overhand hebben en dat de overheidsdienaren nog steeds aan de leiband lopen van een onbarmhartige overheid die het naleven van regels belangrijker vindt dan de (psychische) gezondheid van de benadeelden. Ook regels kunnen op een menselijke manier worden toegepast – oog in oog met het slachtoffer, in een open gesprek, en niet via allerlei formulieren die weer hun eigen waarheid hebben en die dus ook weer op een eigen wijze kunnen worden geïnterpreteerd waarbij het belang van het slachtoffer niet voorop staat.
Vrijheid is een groot goed, persoonlijke en collectieve vrijheid, politieke en religieuze vrijheid, vrijheid van gaan en staan waar je wilt, van je kunnen uiten waar en wanneer je maar wilt, over alles wat je ter harte gaat en waar je vol van bent. Als we die vrijheid verliezen, verliezen we niet alleen een belangrijke waarde en een belangrijk middel om ons leven gestalte te geven, maar we verliezen ook het zicht op een samen vormgegeven zinvol bestaan. De hel op aarde is dan heel dichtbij – niet alleen voor de mensen die nu al in een dergelijke hel moeten zien te overleven. En die door laksheid vanuit onze kant nog steeds in stand wordt gehouden, omdat we meer van onszelf houden dan van anderen.
John Hacking
11 januari 2024
bronnen:
Triades in China als politiek instrument:
Arte: https://www.arte.tv/de/videos/108945-003-A/triaden-die-chinesische-mafia-auf-dem-vormarsch-3-3/
Amerikaanse verkiezingen en de negatieve publiciteit over de tegenstander:
https://www.2doc.nl/documentaires/2024/01/a-storm-foretold.html
Waarom overheden drugs propageren:
https://www.mo.be/opinie/dit-waarom-landen-zoals-rusland-de-illegale-drugshandel-ondersteunen
Du Gard, Roger Martin, Kijken door een sleutelgat. Dagboeken en herinneringen. Vertaald door Anneke Alderlieste, Amsterdam – Antwerpen 2022, (Arbeiderspers)
betekenisgeving & levenshorizon 