Wat in de virtuele wereld waar is en wat niet, is niet meer helder, niet meer zonder twijfels zomaar vast te stellen. De toepassingen van generatieve AI (Artificial Intelligence) maakt het onderscheid tussen de door een mens geschreven teksten en ander gemaakt materiaal zoals grafieken, geluid, foto’s etc. en door AI gemaakte materiaal volslagen onduidelijk. Voor de niet geoefende gebruiker is het verschil zo goed als onzichtbaar. De sociologen Marion Fourcade en Kieran Healy stellen daarom dat niet alleen de waarheid op het spel staat – (want die lijkt te worden ondergesneeuwd door de toepassing van deze nieuwe technieken,) maar dat er ook een verschuiving plaats vindt van de nadruk op authenticiteit naar authenticatie, van het aantonen van de waarheid van iemands identiteit naar het bewijzen van de realiteit van iemands getuigenis. Opeens is de verificatie van een actie, een tekst, een persoon het belangrijkste geworden om nog te kunnen onderscheiden of we hier met een echt iemand, een echte actie, of met een nep-iemand of een nep-actie te maken hebben. Maar in de wereld van de virtualiteit gaat het al heel lang niet meer om echt en om nep. De macht van de virtuele wereld is inmiddels zo groot dat het lijkt dat we niet meer zonder kunnen en dat afscheid nemen van deze mogelijkheden ons terug brengt naar de middeleeuwen….Wat natuurlijk zwaar en zwaar overdreven is.
*******
Eigen waarheid
Kennis is alom verstopt in bergen informatie maar hoe haal je de waardevolle zaken, de zaken die er echt toe doen en die de waarheid zijn waar je naar op zoekt bent, naar boven uit die enorme berg? Zoekmachines schotelen je voorgekauwde door het algoritme voor jou uitgekozen onderwerpen voor. Want ze ‘kennen’ je bij wijze van spreken en ‘weten’ al lang hoe je bent en hoe je in elkaar zit. Soms weten ze meer over jezelf dan je lief is maar dat heb je vaak ook helemaal aan jezelf te danken als je de hele dag op social media alles over jezelf meedeelt. Fourcade en Healy stellen:
“De politieke en technische crises rond authenticatie reiken veel verder dan het individuele zelf. Met de opkomst van het internet is kennis zelf enorm uitgebreid en gediversifieerd. Maar het is in dat proces ook meer op maat en bekrompener geworden, omdat mensen op het web communiceren op manieren die voortbouwen op hun eigen persoonlijke overtuigingen en representatie-inspanningen en deze verder uitwerken. De komst van generatieve AI verergert mogelijk de epistemische uitdaging: als alles geauthenticeerd moet worden, maar vervalsingen steeds geavanceerder worden, hoe kunnen we dan nog iets weten?”
Daarnaast wordt je surfgedrag en je zoekopdrachten allemaal vastgelegd en geanalyseerd door machines. Niet jouw vraag en een aantal objectieve criteria (die gelden bij het zoeken naar waarheid) spelen hier de hoofdrol maar de interesses van de firma die de zoekmachine levert. En die interesses zijn puur gebaseerd op geld verdienen: data zijn het nieuwe goud, jouw clicks op advertenties leveren geld in het laatje. En zeer lucratieve business waar hard wordt gevochten om de eerste plaats. Nate Silver, (een statisticus) stelt in een interview in de NRC dat „De rijkste mensen van de wereld verdubbelen hun rijkdom elke tien jaar”. Dat zijn dan vooral de mensen met kennis van zaken en die genoeg geld hebben om risico’s te lopen in deze durf-kapitalistische versie van investeren in ontwikkelingen op dit terrein.
Daarmee krijgen niet alleen de tech-firma’s grote invloed op je persoonlijke leven maar ook de politici die gebruik maken van de diensten van onderdanige ceo’s die alles in het werk stellen om maar zoveel mogelijk geld te blijven verdienen bij zo weinig mogelijk regels. Marion Fourcade en Kieran Healy wijzen op het feit dat een hele wereld van normen en waarden zo op zijn kop wordt gezet als ze schrijven:
“Als gevolg daarvan worden traditionele hiërarchieën van kennis en bronnen van expertise omzeild ten gunste van zelfgestuurde algoritmische zoekopdrachten die een nauwkeurig ‘relevant’ antwoord op een vraag of een prompt genereren, of dat nu een pagina met links is of een samenvattende alinea tekst. In het beste geval neigt het vermogen om dit soort werk te doen naar een soort Deweyaans democratisch ideaal, waarbij kennisproductie nieuw leven wordt ingeblazen als een participatieve onderneming, die functioneert in een democratische geest van open onderzoek en collectieve waarheidsvinding. Dit is wat velen hoopten in de begintijd van het wereldwijde web, tot en met de eerste golven van sociale media, van bloggen tot Twitter. In het slechtste geval wordt de verspreiding van kennis echter gekanaliseerd via platforms die resultaten massaal personaliseren en betrokkenheid bij extreme of misleidende inhoud bevorderen, omdat shockwaarde en toegeeflijkheid geld opleveren voor adverteerders..
(…)
Hoewel het gevoel dat online zoeken een vorm van actief, kritisch denken is, blijft bestaan, kan het voor sommigen moeilijk zijn om goede informatie te vinden. Dit maakt het veel moeilijker om een gevoel van gedeelde realiteit te integreren. Zelfs het idee dat we tot een algemeen aanvaarde consensus over feiten zouden kunnen komen – ongeacht de inhoud ervan – is steeds verder weg komen te liggen. Het is in deze kenniskloof dat het gevoel van ‘zelfheid’ verder wordt uitgewerkt, soms op tragische wijze, door de overtuiging dat het zelf de enige ware bron van zijn eigen verlichting is.”
******
Nieuwe religie
Het zoeken op internet en de mogelijkheid om zelf een menu samen te stellen van meningen, opvattingen, feiten, waarheden die jou bevallen en die in je straatje passen (zie de anti-vaxers bij de corona-epidemie) maakt duidelijk dat de waarheid steeds meer het karakter krijgt van een individueel smaakje in plaats van een collectief gedeeld goed. Iedereen zoekt en vooral vindt zijn eigen waarheid en die moet worden verdedigd en soms bevochten tegen de waarheid van een ander, de overheid, de instanties die erover gaan en die expertise hebben ontwikkeld in de loop der jaren. Maar het begrip overheid, het begrip wetenschap is breed. Je kunt al snel iets roepen maar in feite zit je te raaskallen want wat je hebt gevonden is slechts een topje van de ijsberg van een probleem in een ontzettend complexe wereld. Een complex probleem dat meestal veel lagen kent. Veel zaken kunnen vanuit een multi-perspectief worden bekeken en wie verzekert jou dat jouw individuele kijk het geheel kan overzien en waarderen. Daar ben je gewoon niet slim genoeg voor ook al denk je door de toepassing van AI misschien een compleet overzicht te hebben gekregen. Met de tijd verandert alles. ALLES. Fourcade en Healy merken op:
“Personen die in staat zijn om het netwerk te doorzoeken en grote taalmodellen (LLM) te raadplegen, en die over het zelfvertrouwen en de middelen beschikken om hun bevindingen te verspreiden, worden vaak een gezaghebbende bron van opinie. Tenminste, zo voelt het voor hen. We kunnen ook begrijpen waarom kennis die op deze manier wordt geproduceerd vaak zo emotioneel geladen is. Hoe meer mensen investeren in het onderzoeken en ontwikkelen van hun eigen begrip, hoe meer hun zoektocht naar kennis verandert in een vorm van persoonlijke openbaring, waarbij iedereen zowel zoeker als interpreet van zijn eigen waarheid is. Wat begon als een oefening in onafhankelijk redeneren, wordt een kwestie van geloof, een geloof dat des te hartstochtelijker wordt verdedigd omdat het zelf ontdekt lijkt te zijn in plaats van van buitenaf gegeven.”
We zitten er middenin en kunnen er niet meer uit. Het systeem heeft het overgenomen. Hoe kritisch we ook denken te zijn, hoe bewust we ook keuzes maken, er is geen ontsnappen mogelijk en we moeten ons verhouden tot deze digitale virtuele en inmiddels reële werkelijkheid van het machine-’denken’. We verwachten dat de machine – want dat blijft het, hoeveel mooie beelden we erop plakken en hoeveel mooie verhalen we erover vertellen – ons goed gezind is en ons verder zal helpen met de vragen waarmee we zitten. Maar intussen zijn we als een vlieg in het web van de spin verstrikt geraakt zonder mogelijkheid om te ontkomen. We worden niet alleen uitgezogen – onze data – maar ook verwerkt dat wil zeggen geordend en vastgelegd in nieuwe systemen die door algoritmen worden bestuurd en ondervraagd. Fourade en Healy vatten dit op het einde van hun artikel zo samen met een verwijzing naar de naam ‘ordinateur’, gekozen voor de werkzaamheden van een van de vroegste computers:
“Computers authenticeren onze ziel en vinden onze diepste waarheden. Ze geven vorm aan onze zoektocht naar betekenis in een desoriënterende en gefragmenteerde wereld. Ze bevorderen nieuwe vormen van politieke gemeenschap en sektarische scheuring. Boven dit alles staat het soevereine individu – de belichaming van het moderne zelfbewustzijn, gediend door de meedogenloze logica van de ordinateur en zijn vermogen, zolang dat duurt, om goud te maken van bits.”
*******
Politieke manipulatie
De politici hebben jaren geleden al ontdekt hoe zij deze machtige machine kunnen inzetten om mensen te manipuleren. Bewaken, controleren en manipuleren, in China zijn ze er inmiddels meesters in maar door de toepassing in andere landen zijn ook die hard op weg om sociale dictaturen te worden. Alles onder het mom van veiligheid en zekerheid, beheersbaarheid en toekomstgerichtheid. De staat of de overheid bewaakt het welzijn van zijn burgers. Maar die moeten dan niet al te kritisch worden en het grote geld verdienen (het stelen) in de weg staan. Tot slot een lang citaat van Marion Fourcade en Kieran Healy die dit proces heel compact en duidelijk beschrijven met een verwijzing naar de huidige schurk die in het Witte Huis nu de dienst uitmaakt en waar velen voor buigen als ware het god zelve:
“Moderne politieke campagnes hebben deze aanpak verder ontwikkeld tot iets dat verfijnder en aantoonbaar manipulatief is. Door sociale media gegenereerde gegevens over culturele praktijken, emoties en neigingen met betrekking tot een breed scala aan onderwerpen helpen bij het creëren van nieuwe verhalen en esthetiek, het hervormen van de informatieomgeving en sociale connecties van mensen, en het activeren van hun stemmen op strategische momenten. Het gewenste politieke doel wordt doorgaans bereikt door middel van een uitgebreide ‘overtuigingsarchitectuur’ van gepersonaliseerde berichten en herhaalde blootstelling. Zo vinden advertentiealgoritmen patronen van succesvolle acties (donaties, likes, aankopen, shares) en richten ze zich op vergelijkbare gebruikers die kunnen worden aangezet om dit gedrag te herhalen. Elke iteratie maakt gebruik van realtime responsgegevens om een steeds gedetailleerdere kaart van manipuleerbare doelwitten te creëren. Politieke mobilisatie wordt in feite cybernetisch gestuurd door algoritmen. De operationele logica ervan komt voort uit constellaties van variabelen die moeilijk in één keer te overzien zijn, waardoor de resulterende politieke formaties een emergente, ad-hoc-kwaliteit krijgen, die enigszins onafhankelijk is van traditionele bemiddelende instanties zoals politieke partijen en sociale bewegingen.
De verzwakking van deze conventionele structuren en de mogelijkheid om politieke boodschappen te individualiseren, leidt ook tot zeer gepersonaliseerde vormen van sociale dominantie. Populistische leiders gedijen op de perceptie dat ze een directe band met het publiek hebben – ook al wordt deze band vaak verzorgd door een heel ecosysteem, een zorgvuldige geconstrueerde ‘propaganda-feedbackloop’. Eigenaren van sociale media kunnen deze connectie zelfs aan gebruikers opdringen via zelfzuchtige algoritmische manipulatie, zoals Elon Musk en Donald Trump naar verluidt beiden hebben gedaan op hun respectievelijke platforms. Bedwelmd door het ideaalbeeld van het ‘soevereine individu’ dat niet gebonden is aan nationale grenzen, sociale normen of de wet, is een kleine groep ultrarijke mannen erin geslaagd de controle over de staat en de traditionele elites terug te winnen door zich rechtstreeks tot de massa en de marktvrijheid te richten. Sommigen voeren de logica van soevereine individualiteit tot het uiterste door en zijn druk bezig om voor zichzelf onafhankelijke gebieden te creëren, compleet met hun eigen regels en mogelijk zelfs hun eigen valuta. Anderen investeren in het van binnenuit revolutioneren van bestaande instellingen. Totdat hij zich terugtrok uit zijn regeringsfunctie, hoopte Musk toezicht te houden op een radicale hervorming van de staat tot een gecentraliseerde en grotendeels geautomatiseerde computerinfrastructuur. Trump maakte van zichzelf een digitaal symbool en bood zijn eigen status en reputatie aan als investeringsmogelijkheid aan enthousiaste volgers en iedereen die ernaar streefde om toegang te krijgen, terwijl zijn zonen de positie van hun vader gebruikten om een cryptovaluta-imperium op te bouwen (of te proberen op te bouwen).”
Zo staat deze overheid in de VS toe dat de leider(s) enorme rijkdommen vergaren en dat noemen ze dan hun verdienste terwijl het de reinste vorm van kleptocratie is, nepotisme en corruptie tot in de hoogste graad. De maffia-stijl van regeren als het nieuwe toonbeeld van succes. De deals die worden afgesloten met het mes op de keel van de tegenpartij die tot tegenstander is gedegradeerd, terwijl het eerst een zakenpartner was of een land dat bevriend was. Waarom zou je als land miljarden dollar gaan investeren in een dergelijk land van ‘idioten’* (uit het Latijnse idiōta (“idioot”), dat komt van het Oudgriekse ἰδιώτης (idiōtēs, “onopgevoede; leek”), dat komt van ἴδιος (idios, “zichzelf, privaat, apart of ook eigenaardig, op een eigen manier” zie ook beneden) die geen andere taal kennen dan die van de leugen, het geweld en de bedreiging? Beloof ze desnoods alles maar geef ze niets. Speel het spel mee maar geef ze geen enkele cent. Investeer in je eigen land en mogelijkheden en verspil het niet aan idioten die denken het eeuwige leven te hebben en die zich het recht aanmatigen anderen te knechten, uit te wijzen, te criminaliseren en te ontmenselijken. In naam van het land, de religie en wat dan ook. Meer dan walgelijk. En de christelijke voorgangers die denken hieruit een slaatje te kunnen slaan en deze narcistische schertsfiguur te moeten aanbidden kunnen net zo goed voor de satan op de knieën vallen die hun een wereldrijk belooft zoals bij Jezus in de woestijn.
Hoe zand in de machine te strooien waarmee deze dictators kunnen worden tegengewerkt? Hoe hun verslaan met hun eigen wapens? Idioterie met idioterie? De virtuele werkelijkheid maakt ook hun tot slaaf ervan. En eenmaal samen in het net van de spin is er waarschijnlijk nog genoeg ruimte en genoeg vrijheid om deze machtsmachine in te perken en te ontkrachten. Experten zijn gevraagd die idioot genoeg zijn en niet voor het grote geld gaan zoals zovelen in de techindustrie, thuis in de computertechnologie en in het streven naar een vrije en rechtvaardige samenleving waarin niet enkelen het lot bepalen van miljoenen en daar ook nog rijk van worden.
John Hacking
3 september 2025
noot:
* Idioot: Het Griekse woord idiotès betekent: ambteloos burger, in tegenstelling tot: bestuurder van de staat. Vandaar dat het ook ging aanduiden: eenvoudig, onwetend mens, leek.
Die betekenis vindt men tot in de zeventiende eeuw terug. In 1599 wordt in een kerkelijk voorschrift bepaald, dat geen idioten tot het predikambt zullen worden toegelaten ‘tenzij dan dat sij Sonderling van Godt begaeft sijn’.Pas in de nieuwere tijd wordt idioot in medische zin gebruikt voor iemand met onontwikkelde hersenen, een stompzinnig, achterlijk mens. Uit de betekenis onwijs ontwikkelde zich die van: dwaas, onzinnig, belachelijk. Dan gaat men het ook gebruiken voor zaken en niet meer alleen voor personen. Het is doodgewoon te zeggen: wat ’n idiote hoed heb jij op, doe niet zo’n idioot voorstel. Bron: https://www.ensie.nl/van-aalmoes-tot-zwijntjesjager/idioot
*******
Bron: de vertalingen in het Nederlands zijn met een vertaalprogramma gemaakt
Authenticate thyself
Data has created a new and paradoxical social order: the promise of emancipation is made possible by classifying everything
https://aeon.co/essays/the-sovereign-individual-and-the-paradox-of-the-digital-age
Marion Fourcadeis the Natalie Cohen Professor of Sociology and director of Social Science Matrix at the University of California, Berkeley. She is the author of Economists and Societies: Discipline and Profession in the United States, Britain and France, 1890s to 1990s (2009) and the co-author of The Ordinal Society (2024).
Kieran Healyis professor of sociology at Duke University in North Carolina. He is the author of Last Best Gifts (2006), Data Visualization (2019) and the co-author of The Ordinal Society (2024).
******
Bijlage: selectie van oorspronkelijke teksten uit dit artikel
Generative AI increasingly blurs the boundaries between real and synthetic texts, images and sounds. Traditional concerns about inauthentic or misinterpreted performances have given way to more fundamental questions about truth.(…)
All of this has the effect of shifting emphasis from authenticity to authentication, from demonstrating the truth of one’s identity to proving the reality of one’s testimony. The question is no longer whether an identity is genuine (‘Is that really you?’) or even authentic (‘Who is the real you?’) but whether each element of your digital presence is unmediated by artificial intelligence (‘Is it really you?’) This emergent regime of authentication transforms interactions from a set of performances to be judged into a series of actions to be verified by machines at every step.
(…)
As fake versions of ourselves start to circulate, we may soon find ourselves caught in endless cycles of proving and defending the reality of our own existence, submitting ourselves more and more to a machinery of institutionalised scepticism that would have repulsed the early internet’s champions of identity play and experimentation.
The political and technical crises of authentication extend well beyond the individual self. Knowledge itself has massively expanded and diversified with the rise of the internet. But it has also become more bespoke and more parochial in the process, as people interact with the web in ways that build upon, and further elaborate, their own personal convictions and representation efforts. The advent of generative AI possibly worsens the epistemic challenge: when everything must be authenticated, but fakes get more sophisticated all the time, how do we know anything?
Individuals equipped with the capacity to search the network and query large language model (LLM) oracles, and in possession of the self-confidence and the means to broadcast their findings, tend to become an authoritative source of opinion. At least that is how it feels to them. We can also understand why knowledge produced in this manner is often so emotionally charged. The more people invest in researching and developing their own understanding, the more their pursuit of knowledge transforms into a form of personal revelation, where everyone is both seeker and interpreter of their own truth. What began as an exercise in independent reasoning becomes a matter of belief, belief defended all the more passionately because it seems to have been self-discovered rather than externally given.
(…)
In consequence, traditional hierarchies of knowledge and sources of expertise find themselves bypassed in favour of self-piloted algorithmic searches that generate a precisely ‘relevant’ answer to a query or a prompt, whether as a page of links or a summary paragraph of text. At its best, the ability to do this kind of work tends toward a kind of Deweyan democratic ideal, revitalising knowledge production as a participatory enterprise, making it work in a democratic spirit of open enquiry and collective truth-seeking. This is what many hoped for in the early days of the world wide web, up to and including the first waves of social media from blogging to Twitter. At its worst, though, the distribution of knowledge ends up channelled through platforms that mass-personalise results and promote engagement with extreme or misleading content because shock value and pandering are what produce advertising dollars. When the Canadian government in 2023 required internet companies to compensate media outlets for links to news published on their platforms, Meta simply blocked those links on Facebook and Instagram. The resulting information vacuum was quickly filled by unverified and Right-wing content, which helped prop up the local Trumpian candidate.
(…)
While the sense of searching online as a form of active, critical thinking has persisted, for some, finding good information can be difficult. This makes the work of integrating a sense of shared reality much harder. Even the very idea that we could arrive at a broadly accepted consensus on facts – regardless of their content – has grown more remote. It is down these knowledge sinkholes that the sense of ‘selfdom’ gets further elaborated, sometimes in tragic ways, through the belief that the self is the only true source of its own enlightenment.
(…)
The combination of epistemological self-centredness and hyperconnectivity makes people susceptible to diffuse forms of ‘supersense’-making (to borrow a term from Hannah Arendt). Seeking some meaningful truth, people search for significant clues scattered across the internet, using commercial algorithms and recommender systems to connect the disparate pieces of information they venture upon into some sort of coherent worldview. What may begin as a playful existential quest can easily crystallise into reality-bending beliefs that thrive on and foster new social types and politically potent associations. At its peak, QAnon exemplified the interactions between the searching disposition, digital mediations and for-profit targeting. Its members saw themselves as critical thinkers uniquely equipped to discover hidden truths and interpret byzantine clues. They ferociously denied being part of a cult, since, as one of them put it to the researcher Peter Forberg, ‘no cult tells you to think for yourself.’
One might think that the advent of LLMs will counter these tendencies. Perhaps if properly integrated with a search engine, an LLM might distil vast amounts of information into coherent responses that do not pander. It can certainly provide seemingly authoritative summaries that look like answers, though its inner workings remain essentially opaque. But it is not clear whether such systems – even if they work as advertised – can solve the problem of reliable knowledge in a balkanised public sphere. Just as commercial incentives led to fake content and filter-bubbles, LLMs likely face the same pressures in a world of sharply diminishing returns. Because the firms training them desperately need to make money, the familiar business logics of personalisation and tiered benefits are likely to reassert themselves, with customised epistemic universes now served up by models catering to publics with particular tastes and different abilities to pay.
What happens when authenticated, epistemically egocentric selves enter the world of politics? If you are an authentic, self-directed individual, your greatest cultural fear is of being swallowed up by mass society, just as your greatest political fear is of surveillance by an authoritarian state. These fears are still very much with us. But in a world chock-full of socially recognised categories and authenticated identities, new dilemmas present themselves. On the individual side, everything – public behaviours, statements, metrics – can potentially become a source of difference, and thus of identity. On the organisational side, the data that users generate will lump or split them in increasingly specific, fleeting and often incomprehensible ways. The more precise social classifications are on either side or both, the more opportunities arise for moral distinctions and judgments.
(…)
Modern political campaigns have evolved this approach into something more sophisticated and arguably more manipulative. Social media-generated data about cultural practices, emotions and dispositions on a wide range of subjects helps craft new narratives and aesthetics, reshape people’s informational environment and social connections, and activate their votes at strategic times. The desired political goal is typically achieved through an elaborate ‘persuasion architecture’ of personalised messaging and repeated exposure. For instance, advertising algorithms find patterns of successful actions (donations, likes, purchases, shares) and target similar users who can be induced to repeat these behaviours. Each iteration uses real-time response data to create an ever-more granular map of manipulable targets. Political mobilisation is, in effect, governed cybernetically through algorithms. Its operational logic emerges from constellations of variables that are hard to grasp all at once, giving the resulting political formations an emergent, ad hoc quality, somewhat independent from traditional mediating bodies like political parties and social movements.
The weakening of these conventional structures and the ability to individualise political messaging also produces highly personalised forms of social domination. Populist leaders thrive on perceptions that they have a direct connection to the public – even though this connection is often attended to by an entire ecosystem, a carefully constructed ‘propaganda feedback loop’. Owners of social media can even force this connection onto users via self-serving algorithmic manipulation, as Elon Musk and Donald Trump have both reportedly done on their respective platforms. Intoxicated by the ideal figure of the ‘sovereign individual’ unconstrained by national borders, social norms or the law, a small cadre of ultra-wealthy men have been able to reclaim control over the state and traditional elites through a direct appeal to the masses and to market freedom. Pushing the logic of sovereign individuality to its logical extreme, some are busy trying to carve out independent territories for themselves, complete with their own rules and possibly their own currencies. Others invest in revolutionising existing institutions from within. Until he withdrew from his government role, Musk hoped to oversee a radical remaking of the state as a centralised and largely automated computing infrastructure. Trump made himself into a digital token, offering his own status and reputation as an investment opportunity to enthusiastic followers and anyone striving for access, while his sons leveraged their father’s position to build (or attempt to build) a cryptocurrency empire.
(…)
When he wrote to IBM France in 1955, Jacques Perret had one slight reservation about his chosen name for the new machine:
The downside is that ordination refers to a religious ceremony [to ordain]; but the two fields of meaning (religion and computing) are so distant and the ordination ceremony known, I believe, to so few people that the inconvenience is perhaps minor. Besides, your machine would be ordinateur (and not ordination).
Professor Perret was more correct than he knew. In the 70 years since he baptised it, the descendants of the Model 650 have indeed taken on quasi-religious functions in modern society. Computers authenticate our souls and find our innermost truths. They shape our search for meaning in a disorienting and fragmented world. They foster new forms of political communion and sectarian schism. Above it all, stands the sovereign individual – the embodiment of modern selfdom, served by the ordinateur’s ruthless logic and its power, while it lasts, to manufacture gold out of bits.
*******
betekenisgeving & levenshorizon 