Lankmoedigheid

Het slapende hart…

Want ons hart, ons echte hart, slaapt, en het moet wakker gemaakt worden, langzaamaan – een heel mensenleven lang. Bidden is daarom eigenlijk niet moeilijk. Het is ons al lang gegeven. Maar zeer zelden is men zich van zijn eigen gebed bewust. Elke gebedstechniek is daarop afgestemd. Wij moeten bewust worden van wat we reeds ontvangen hebben, leren aanvoelen, onderscheiden, in de volle en rustige zekerheid van de Geest, dit gebed dat ergens diep in ons wortelt en werkt. Het moet aan de oppervlakte komen van ons bewustzijn. Het zal geleidelijk al onze vermogens doordrenken en inpalmen, geest, ziel en lichaam. Onze psyche en ook ons lichaam moeten gaan meetrillen op het ritme van dit gebed, zullen van binnenuit tot gebed aangeroerd worden, in gebed gezet worden, zoals een droog houtblok aan het branden gezet wordt. Een oudvader drukte dit kernachtig uit: “De ascese van de monnik: hout in lichterlaaie zetten” – André Louf (Heer, leer ons bidden)

Uit: https://abdij-lilbosch.nl/florilegium/

---

Lankmoedig is een vertaling van een woord uit het christelijk Latijn: longanimis (ook wel: longanimus). Dat is een combinatie van longus ‘lang’ en animus ‘geest, gemoed’, waarmee letterlijk ‘lang van geest, lang van gemoed’ bedoeld is en in figuurlijke zin ‘geduldig, volhardend’. Lankmoedig is een letterlijke vertaling hiervan: het is in de veertiende eeuw gevormd uit lanc (de voorloper van lang) en moed in de betekenis ‘gemoed’. 
Overigens is het Latijnse woord weer een vertaling van het Griekse makrothumos, dat is opgebouwd uit makros ‘groot, lang’ en thumos ‘geest, gemoed’. 

Bron: https://onzetaal.nl/uploads/nieuwsbrieven/lankmoedig.html

---

Lankmoedig, synoniemen zijn: geduldig, tolerant, toegevend, verdraagzaam edelmoedig, barmhartig, goedertieren, lijdzaam, indulgent. Een eigenschap die bijzonder lastig is om toe te passen in veel situaties in ons leven die ons overkomen. Datzelfde geldt voor deemoedigheid. Synoniem met: ootmoed, dat synoniem is met nederigheid, onderwerping, gehoorzaamheid, dienstbaarheid.
Het zijn begrippen die heden ten dage niet populair zijn en de handelingen zelf die voortvloeien hieruit vinden vaak weinig waardering in de ogen van machtshongerige en populistische politici en andere types.
Niet alleen niet populair, erger nog, begrippen als empathie, meelevendheid, barmhartigheid, liefdevolheid, begrip hebben voor, en vul de lijst zelf maar aan, scoren niet alleen niet goed in de politieke toespraken maar worden zelfs verguisd omdat ze gelijk gesteld worden aan zwakheid en aan minderwaardigheid. De overheid in de VS heeft zelfs een lijst van meer dan 100 begrippen opgesteld die verboden zijn of verboden moeten worden in overheidsteksten en andere documenten. Zie ook het effect hiervan op wetenschappers: https://www.historischnieuwsblad.nl/historici-in-amerika-voelen-angst-slavernij-gender-en-klimaat-zijn-nu-verboden-woorden/

---

De filosoof Nietzsche stelde ruim 100 jaar geleden het volgende, een tekst die verwant is met dit verbod en de gedachten over ‘Woke’ door de populisten:

“Wie niet alleen zijn neus heeft om te ruiken, maar ook zijn ogen en oren, die bespeurt tegenwoordig bijna overal, waar hij ook komt, iets van een gekkenhuislucht (…). De ziekelijken zijn het grootste gevaar voor de mens: niet de slechten, niet de ‘roofdieren’. De van meet af aan mislukten, onderworpenen, gebrokenen – zij zijn het, de zwaksten zijn het, die het leven onder mensen het meest ondermijnen, die ons vertrouwen in het leven, in de mens, in ons zelf het gevaarlijkst vergiftigen en in vraag stellen (…) Het hoogste perspectief op aarde moet toch dit zijn (…) dat de zieken de gezonden niet ziek maken: maar daartoe is eerst en vooral nodig dat de gezonden van de zieken afgescheiden blijven, beveiligd zelfs tegen de aanblik van de zieken, dat ze zichzelf niet verwisselen met de zieken. Of is het soms hun taak om ziekenbroeder of arts te zijn? (…) Daarom: frisse lucht! frisse lucht! En in ieder geval weg uit de buurt van alle gekken- en ziekenhuizen van de cultuur!” (GM III, 14)
Bron: https://friedrichnietzsche.nl/nietzsche-artikelen/het-ziekste-dier/

Onderscheid maken tussen een sterk en een zwak geslacht, tussen ziek en gezond, en dan kiezen voor de sterken, kiezen voor degenen die hun kracht en hun macht inzetten om de sterkste te worden en te blijven (vaak ten koste van velen), is in de ogen van veel politici heden ten dage weer zeer actueel en aanlokkelijk. Na een halve eeuw van oorlogen waarin het allerslechtste van de mens kwam bovendrijven, (trouwens de hele menselijke geschiedenis is er soms een van herhaalde ‘genocides’ – zie de Armeniërs, zie de Palestijnen in Gaza, zie de Rohinga…) is facisme en rechts-extremisme weer populair. Alsof er niets van de geschiedenis is geleerd.
De mens (als die al bestaat) leert niet. Elke nieuwe generatie moet weer het morele wiel uitvinden en leren ernaar te handelen. En heden ten dage geldt: hoe meer informatie, hoe meer data, hoe meer keuzes mogelijk zijn, wat niet perse overeenkomt met kennis en inzicht. Hoe meer verwarring en hoe meer fundamentalisme omdat op die wijze een mate van zekerheid wordt geboden. Houvast in een vliedende en razendsnel veranderende wereld. De ziel kan het niet bijhouden, de geest loopt altijd achteraan en de opties zijn te omvangrijk om te kunnen overzien. Focus op echt waardevolle zaken ontbreekt omdat veel van de gemaakte keuzes gebouwd zijn op drijfzand, op veronderstellingen, op vooroordelen, op primitieve emoties, op eigen gewin en profijt voor eigen beurs en partij. Dat heeft uiteindelijk geen bestand, hoe aanlokkelijk het ook lijkt om de sterkste te mogen zijn.

---

Wat zijn die echt waardevolle zaken dan als ze niet behoren tot de wereld van de rijkdom en de macht? André Louf schrijft: “Wij moeten bewust worden van wat we reeds ontvangen hebben, leren aanvoelen, onderscheiden, in de volle en rustige zekerheid van de Geest, dit gebed dat ergens diep in ons wortelt en werkt. Het moet aan de oppervlakte komen van ons bewustzijn.”
Dat gaat niet vanzelf. Daar is tijd voor nodig, rust, stilte en inkeer. Woestijnervaringen zonder afleiding en zonder (valse) zekerheden. Wat we reeds ontvangen hebben is de persoon die wij zijn, de karaktereigenschappen, de mogelijkheden die in ons schuilen tot liefhebben en moeilijkheden overwinnen, de ongekende krachten en de passie die wij kunnen ontwikkelen.
In een wereld waarin alles met alles en iedereen met iedereen is verbonden heeft elke daad consequenties. Toen in 1925 de laatste wolf in de VS (Yellowstone park) werd doodgeschoten (naast de poema en de lynx) bleven er alleen grote grazers over zonder natuurlijke vijanden. In no time veranderde het landschap van een bosrijk en grasrijk landschap in kale vlaktes. Pas bij een hernieuwde introductie van de wolf in 1995 (vanuit Canada) kwam hieraan een einde en het landschap is zich nu langzaam aan het herstellen omdat er minder grazers zijn die voortdurend verjaagd worden van de plekken waar ze grazen omdat de wolf jacht op hen maakt. Zie ook het filmpje hierover: https://youtu.be/ysa5OBhXz-Q?feature=shared

Een keuze tussen dieren door de mens op basis van vooroordelen (de wolf slecht, het hert goed) en een gebrek aan ecologisch inzicht leidde tot een verstoring van de natuur, de biodiversiteit en het voortbestaan van talrijke andere soorten. De enige die echt overbodig is in de natuur is eigenlijk de mens. De natuur blijkt heel goed in staat om zelf een balans te vinden en die in stand te houden. Jagers dienen nergens toe en jagen enkel voor eigen moordplezier. Elk argument dat ze naar voren brengen over natuurbehoud en evenwicht is kul. Het voorbeeld van Yellowstone park heeft dat al lang laten zien. Het afschieten van herten hielp niets om de groei van de populatie te verhinderen, net zo min als het afschieten van duizenden vossen in de Dolomieten in Italië. De vossen kregen gewoon meer jongen om de opengevallen plekken in te nemen. Menselijk ingrijpen met geweld werkt in de natuur dus averechts.

Menselijk ingrijpen met geweld in de maatschappij en de cultuur werkt ook averechts. Geweld roept tegengeweld op, macht tegenmacht. Ook dat is zo kun je zeggen bijna een natuurlijk proces, een ontwikkeling waaronder de hele mensheid lijdt vanaf het begin van haar ontstaan. Het is niet moedig, het getuigt niet van veel kracht (en veel inzicht) om een medemens zonder pardon en zonder mededogen af te maken. De moderne techniek die heden ten dage hierbij wordt ingezet maakt het moorden nog gemakkelijker. Maar ook de effecten hiervan zullen hun sporen dragen. Niet alleen in de geesten en zielen van de moordenaars, maar vooral ook in de nakomelingen van de slachtoffers en de kleingehouden en vermoorde, verminkte, gemartelde en afgeslachte mensen. Gaza en de moordpartij die daar plaatsvindt is met het verdrijven van de bevolking niet voorbij. De wrange vruchten zullen nog lang ervaarbaar blijven.

---

Alles hangt met alles en iedereen met iedereen samen. Een uitstapje naar de kwantummechanica laat dit zien: Arash E. Zaghi schrijft (hier in een Nederlandse vertaling van de Engelse tekst:

“Vanuit het niet-duale standpunt, centraal in de oosterse filosofische tradities, is het idee dat waarnemer en waargenomen onafhankelijk van elkaar ontstaan een illusie. RQD (Relational Quantum Dynamics, een nieuwe theorie in de kwantummechanica) legt dit niet-duale inzicht formeel vast: de waarnemer en de waargenomen bestaan niet voorafgaand aan hun wederzijdse interactie. In plaats daarvan komt hun identiteit relationeel naar voren. Vóór interactie zijn de veronderstelde “waarnemer” en “waargenomen” ongedefinieerde entiteiten. Door interactie verwerven beide hun toestanden tegelijkertijd, hun onderscheid komt voort uit hun wederzijdse reflectie.

Vanuit een categorie-theoretisch perspectief kan dit idee van non-dualiteit duidelijk worden uitgedrukt door wat bekend staat als het Yoneda-lemma. Het Yoneda-lemma is een fundamenteel inzicht waarin staat dat de identiteit van een object volledig wordt gedefinieerd door hoe het zich verhoudt tot alle andere objecten. Met andere woorden, om iets volledig te kennen, hoef je de geïsoleerde essentie ervan niet te vinden – je hoeft alleen maar te begrijpen hoe het omgaat met al het andere. Toegepast op de kwantummechanica, betekent dit dat kwantumobjecten – of het nu gaat om waarnemers of systemen die worden geobserveerd – geen onafhankelijk bestaan of inherente eigenschappen hebben buiten hun interacties. Hun identiteiten en eigenschappen komen volledig voort uit het netwerk van relaties waaraan ze deelnemen. Dit wiskundige inzicht sluit opmerkelijk goed aan bij de relationele kijk in het hart van RQD, en benadrukt dat de realiteit fundamenteel is opgebouwd uit relaties in plaats van geïsoleerde objecten.”(einde citaat)

Dit klinkt misschien erg abstract maar in wezen komt het erop neer dat wij in onze waarneming teveel uitgaan van een onderscheid tussen onszelf en de objecten of de wereld buiten ons. Er is geen buiten ons: we zijn allemaal als het ware binnen: we zijn deel van de wereld en de wereld is deel van ons. We bestaan niet op afstand van andere dingen, mensen, gebeurtenissen in en van de wereld. Wij zijn wereld en we maken samen wereld. We zijn ander en de ander is deel van ons en wij van hem/haar. Ik eb het menselijk lichaam een auto-topie of autotopos genoemd, een zelfplaats. Het zelf is en bewoont het lichaam en kan niet zonder. het onderscheid tussen zelf en lichaam bestaat alleen in ons hoofd. Het is een vorm van perceptie, een vorm van dualisme maar komt niet overeen met de realiteit van het lichaam en het bewustzijn ervan. We zijn en hebben ons lichaam. Er is geen onderscheid. In een wereld van netwerken en relaties zijn wij een autonodus, een zelfknooppunt dat met andere knooppunten relationeel verbonden is. Door de knooppunten in het netwerk zijn we deel van het grote geheel. Een relationeel geheel waarin het dualisme eerder illusie is dan werkelijkheid. Dat is geen echt nieuw inzicht. Zaghi schrijft met een verwijzing naar het Boeddhisme:

“In het Mahayana-boeddhisme dient Indra’s Net als een diepgaande metafoor die de onderlinge verbondenheid en onderlinge afhankelijkheid van alle verschijnselen in het universum illustreert. Dit concept wordt levendig weergegeven in de Avatamsaka Sutra (Flower Garland Sutra), een centrale tekst in de Huayan school van het Chinese boeddhisme. De soetra beschrijft een uitgestrekt, oneindig net dat behoort tot de godheid Indra, dat zich eindeloos in alle richtingen uitstrekt. Op elke kruising van dit net hangt een veelzijdig juweel, en elk juweel weerspiegelt alle andere juwelen in het net, waardoor een oneindig web van reflecties ontstaat.

Deze beelden brengen verschillende belangrijke filosofische ideeën over. Interconnectiviteit: Elke entiteit in het universum is verbonden met elke andere entiteit. Net zoals elk juweel alle andere weerspiegelt, is elk fenomeen met elkaar verbonden met alle andere. Het benadrukt het idee dat niets geïsoleerd bestaat. Interpenetratie: De reflecties in elk juweel bevatten de reflecties van alle andere juwelen, wat illustreert dat elk deel van het universum het geheel bevat en het geheel in elk deel aanwezig is. Dit concept suggereert dat de grenzen tussen individuele entiteiten illusoir zijn, en alles doordringt al het andere. Afhankelijke oorsprong: de metafoor komt overeen met het boeddhistische principe van afhankelijke oorsprong, dat stelt dat alle verschijnselen zich voordoen in afhankelijkheid van andere verschijnselen. In Indra’s Net hangen het bestaan en het uiterlijk van elk juweel af van de reflecties van alle andere juwelen, die de wederzijdse causaliteit en onderlinge afhankelijkheid van alle dingen symboliseren.

Alan Watts bracht dit oude beeld levendig tot leven door het zich voor te stellen als een uitgestrekt spinnenweb dat fonkelt met talloze dauwdruppels:

Stel je een multidimensionaal spinnenweb voor in de vroege ochtend bedekt met dauwdruppels. En elke dauwdruppel bevat de weerkaatsing van alle andere dauwdruppels. En, in elke gereflecteerde dauwdruppel, de reflecties van alle andere dauwdruppels in die reflectie. En dus ad oneindig. Dat is de boeddhistische opvatting van het universum in een beeld. (Lees bijvoorbeeld het Glasperlenspiel van Herman Hesse dat hier ook bij aansluit J.H.)

Er bestaat dus geen druppel onafhankelijk; elk komt volledig voort uit de reflecties en relaties van alle anderen. In deze diepgaande visie heeft de werkelijkheid geen afzonderlijke, geïsoleerde delen – alles bestaat alleen in relatie. Net als de druppels op het web, hebben kwantumentiteiten in RQD geen intrinsieke identiteit of vast bestaan buiten hun interacties. Elk deel van de werkelijkheid komt naar voren en weerspiegelt elk ander deel, en weerspiegelt een universum dat is geweven van pure onderlinge verbondenheid.

RQD biedt een wiskundig rigoureuze realisatie van deze diepgaande metafoor door te laten zien hoe kwantumverstrengelingsnetwerken – webben van wederzijdse informatie – aanleiding geven tot fysieke realiteit. Ruimtetijd zelf komt naar voren als een secundair kenmerk, niet primair en absoluut. Integendeel, ruimte en tijd ontstaan van nature uit patronen van verstrengeling en kwantumcorrelaties. Elke gebeurtenis, elke entiteit en elke waarnemer bestaat relationeel, als onderdeel van een allesomvattend web van kwantuminformatie.” (Einde citaat)

De oorspronkelijke tekst is hier te vinden: https://www.essentiafoundation.org/relational-quantum-dynamics-and-indras-net-a-non-dual-understanding-of-quantum-reality/reading/

---

Voor onze dagelijkse waarneming hebben deze opvattingen en conclusies misschien minder relevantie. Maar dat is alleen maar op het eerste oog zo. Als je verstrikt bent in je eigen preoccupaties – als je vooral uit bent op zelfverrijking – en macht – dus hebzucht als voornaamste drijfveer – zie je enkel de ander als object om te overheersen, uit te buiten, in te zetten voor eigen gewin. Een vorm van hebzuchtig niets ontziend narcisme. Alles wat je niet bent en buiten je staat dient enkel voor eigen eer en glorie. Maar deze glorie is schijn, een kitsch-vorm van heerlijkheid zoals de gouden toiletpot en wastafel. Totaal overbodig en smakeloos. Nep-aanschijn, nep-glorie. Gevangen in een spiraal van hebzucht drijf je dan af naar het middelpunt van de hel die je zelf veroorzaakt. Hoeveel decreten je ook tekent, het zal je niet redden.

Lankmoedigheid, ootmoed, deemoed, in al deze houdingen zit het woordje moed. De moed tot geduld, tot barmhartig handelen, tot jezelf onderwerpen aan een hogere macht die alles bepaalt, (en dat is niet de koning of de keizer of de president), tot edelmoedig verdraagzaam gedrag etc. Dat is echte moed. Niet de moed aan deze kant van de hand die het geweer vasthoudt. Niet de moed die via decreten de wereld naar zijn hand wil zetten en die woorden en taal verbiedt omdat ze niet in de eigen kraam van pas komen. Dat is geen moed maar lafheid, geen moed maar kortzichtigheid, geen moed maar verderfelijke hebzucht. MAGA is hybris en de weg naar de afgrond. Velen zullen in die afgrond van USAbyss meegesleurd worden omdat ze niet de moed hebben kunnen opbrengen om lankmoedig, deemoedig en ootmoedig te zijn voor de mensen die er echt toe doen. En ook niet aan het kind dat in henzelf tot ontwikkeling kwam en dat niets anders wilde dan liefde en aandacht, mededogen en aanmoediging.
De moed om in je eigen duisternis te leren kijken, je emoties die je soms meesleuren, je minder goede eigenschappen, je hebzucht, je verlangen om iets voor te stellen etc. En de moed om je van die heilloze weg te bekeren.

---

“De Geest van wijsheid heeft de gewoonte om degene die Hij wil verrijken eerst arm te maken, en wie Hij wil verheffen, eerst nederig te maken. Zo vestigt Hij het hoge gebouw van waarachtige volmaaktheid op het fundament van waarachtige nederigheid.”
Willem van St. Thierry (commentaar op het hooglied, p. 137)
Bron: https://abdij-lilbosch.nl/florilegium/

In de ogen van de wereld leiden de monniken misschien een overbodig leven, een leven dat niet veel opbrengt en dat voor de maatschappij weinig relevantie bezit omdat er op het eerste gezicht er niemand beter van wordt. Maar wat ze in praktijk doen is het praktiseren van lankmoedigheid, deemoed, ootmoed. En dat elke dag en elk uur. Met vallen en met opstaan. Met geslaagde dagen en met mislukkingen. Maar dat brengt hen niet van de wijs. Thomas Merton die het strenge monnikenleven onderschreef met zijn eigen leven schrijft het volgende behartenswaardige en daarmee eindig ik:

De monnik is daar om aan te tonen dat men echt gelukkig kan zijn zonder afhankelijk te zijn van enig wereldlijk succes, zonder de vervulling van onze ambities. Door de eenvoud, de armoede, de onthechting en de eenzaamheid van zijn ‘woestijnleven’ getuigt hij van het feit dat het geluk van een Christen niet afhangt van de beloftes van deze wereld. Hij is daar om de mensen te helpen de vrijheid van de armen van geest te beleven. Hij doet dit niet door te preken, maar gewoon door in zijn dagelijks leven gestalte te geven aan de diepe betekenis van datgene wat hij gelooft: het evangelie van Christus, dat hem leert in direct contact te leven met Gods goedheid en te delen in die goedheid samen met zijn broeder in een leven van eenvoudig eerlijk werk, studie en gebed. Thomas Merton (monnik zijn vandaag)

De hoogste waardigheid van de mens, zijn belangrijkste en bijzonderste kracht, het diepste geheim van zijn mens-zijn, is zijn vermogen om te beminnen. Dit vermogen in het diepste van zijn ziel is het bewijs dat hij in zich het beeld en de gelijkenis van God draagt. In tegenstelling met de andere schepselen die ons omringen, hebben wij toegang tot het diepste van ons bestaan. Wij kunnen binnentreden in onszelf als in een tempel vol licht en vrijheid. Wij kunnen de ogen van ons hart openen en voor het aanschijn van God onze Vader verwijlen. Wij kunnen Hem toespreken en Zijn antwoord beluisteren. Hij zegt ons niet alleen dat wij geschapen zijn om het universum te beheren, maar dat we geroepen zijn tot iets veel hogers. Wij zijn Zijn kinderen, geroepen om aan Hem gelijk te worden en om in zekere zin zelf “goden” te worden.
Deze roeping tot kinderen van God betekent dat wij moeten leren beminnen zoals God dit doet. Want God is liefde en door te beminnen zoals Hij bemint, worden wij volmaakt zoals onze hemelse Vader volmaakt is. En geroepen om te beheren en om de wereld die God ons toevertrouwde te verbeteren, zijn we ook bestemd om de mensen en de dingen te beminnen die wij daar vinden. Thomas Merton (de liefde)

Bron: Bron: https://abdij-lilbosch.nl/florilegium/

De lankmoedigheid is daarvoor een eerste stap en de deur naar deze liefde.

John Hacking
25 mei 2025

---

Bijlage: https://biblehub.com/greek/3116.htm

makrothumos:

The concept of μακροθυμός in the Greek New Testament is closely related to the Hebrew word אֶרֶךְ אַפַּיִם (erek apayim), which is often translated as “slow to anger” or “long-suffering.” This Hebrew term is used to describe God’s patience and is found in passages such as Exodus 34:6 and Psalm 103:8.

Usage: The word μακροθυμός is used in the New Testament to describe a characteristic of God and a virtue that believers are encouraged to cultivate. It is often translated as “patience” or “long-suffering” in English Bible translations.

Context: • Theological Significance: In the New Testament, μακροθυμός is a key attribute of God, reflecting His patience and forbearance towards humanity. It is an essential aspect of His character, demonstrating His willingness to delay judgment and offer opportunities for repentance. This divine patience is a model for believers, who are called to exhibit the same long-suffering nature in their interactions with others.


• Biblical Context: The concept of μακροθυμός is frequently associated with love and humility. In 1 Corinthians 13:4, love is described as patient, highlighting the integral role of μακροθυμία (the noun form) in the Christian understanding of love. Similarly, in Ephesians 4:2, believers are urged to be “completely humble and gentle; be patient, bearing with one another in love.”


• Practical Application: Christians are encouraged to develop μακροθυμός as part of their spiritual growth. This involves exercising restraint in the face of provocation, maintaining hope during trials, and showing mercy to others. It is a fruit of the Spirit, as outlined in Galatians 5:22, and is essential for maintaining unity and peace within the Christian community.


• Scriptural Examples:
• James 5:8-9 (BSB): “You too, be patient and strengthen your hearts, because the Lord’s coming is near. Do not grumble against one another, brothers, so that you will not be judged. The Judge is standing at the door!”
• 2 Peter 3:9 (BSB): “The Lord is not slow to fulfill His promise as some understand slowness, but is patient with you, not wanting anyone to perish but everyone to come to repentance.”

---