Vrede met je zelf

“Want wat is een mens ermee gebaat als hij de hele wereld wint maar zichzelf verliest of wordt beschadigd?” Lucas 9, 25

“Wanneer jij jezelf niet kunt aanvaarden, dan heb je overdreven verwachtingen wat betreft de waardering door anderen.” Anselm Grün(in: Als het leven een last is)

Eigenlijk is het heel eenvoudig. Een blik marmer bevat het beeld dat erin verborgen zit. Het is van de kunstvaardigheid en het talent van de beeldhouwer afhankelijk welk beeld eruit komt. Maar deze metafoor verwijst nogal sterk naar het creatieve en vooral kunstzinnige aspect van het handelen van de beeldhouwer. Deze staat centraal en vooral daarin zijn kundigheid. Als je niets met kunst hebt, niets met beeldhouwen en al helemaal niet met de techniek van het beeldhouwen slaat deze metafoor de plank mis. Dus de metafoor toepassen op het terrein van de eigen psyche zal dan niet werken. De focus op het presteren en de vakbekwaamheid vertroebelen het zicht op datgene waar het werkelijk om gaat.

Maar waar gaat het dan werkelijk om? Wie ben je en hoe ben je voor jezelf? Heb je vrede met jezelf? Ben je tevreden, ervaar je diepe vrede als je je eigen zelf waarneemt? Wat is dat dan? Diepe vrede? Misschien kun je het zwakjes duiden met rust vinden in jezelf. Geworteld zijn in je zelf zodat zelfs de stormen in je leven je niet kunnen ontwortelen. Maar voor het zover is heb je misschien eerst een weg moeten afleggen. En route gaan om te ontdekken wie je bent , wat je wilt en wat je kunt. Misschien heb je gaandeweg je ambities moeten bijstellen omdat je de lat te hoog hebt gelegd. Vrede met jezelf is ook tevreden met jezelf. Het is niet hetzelfde maar het heeft wel met elkaar te maken. Het duidt er ook op dat er misschien een periode is geweest waarin je die vrede niet hebt gekend. Of waarin je nog zoekende was omdat je niet wist wat je wilde en wat je nodig had.

Wie ben je en wat heb je nodig? Niet van de buitenkant maar van binnen. Die vraag kun je meestal pas beantwoorden na een aantal ervaringen. Niet een verzameling belevenissen, want dat is vaak vluchtig, van voorbijgaande aard, zonder echte diepgang. In het woord zit het al: er-varen, varend, tot je nemen en laten landen, je erdoor laten tekenen, kleuren, bepalen. Ervaren heeft met ontvangen te maken en daarna met inzicht op basis van datgene wat je hebt ontvangen. Beleven is eerder een zaak van er door heen gaan en dan weer op weg naar een volgende belevenis. Het is als het eten van een ijsje. Telkens weer een ander. Maar of je daar nu wijzer van wordt?

Ervaren is ontdekken dat je kunt en dat je mag ontvangen, en het ontvangen is de voorwaarde voor alles wat er daarna gebeurt. Als je ontvangen hebt, ga je opmerken, sta je verbaasd, verwonderd, sta je stil bij datgene dat je kreeg. En langzaam kan hieruit een inzicht groeien, een levenservaring, een stukje kennis en emotie in het reflexief terugkijken op wat er nou gebeurt is. Zoals je na een proces van ziekte, een tijd die je zo hebt doorgemaakt, kunt leren wat deze ziekte met je gedaan heeft en hoe je eruit bent gekomen. De ziekte heeft je in een toestand van transitie gebracht, een toestand die veranderingen mogelijk maakte. Zonder die veranderingen als gevolg van de ziekte zou je nooit beter zijn geworden, zou je er nooit doorheen zijn gekomen. Ziekte kun je soms ook een prijs noemen die je moet betalen voor sommige handelingen, sommige situaties waarin je terecht kunt komen. Stress is een vorm van prijs die je betaalt. Burn-out idem. Je bent te ver doorgegaan op een weg die niet heilzaam was. Je bent te laat tot het inzicht gekomen dat er ook alternatieven zijn.  Je moest eerst het negatieve cadeau “ziek worden” ontvangen om te gaan beseffen dat je moest kappen met je heilloze weg. En positief werkt het ook zo. Als je verrukt bent om datgene wat je mocht ontvangen, bijvoorbeeld talenten, bijvoorbeeld een goede gezondheid, bijvoorbeeld een gelukkig gezin, dan kun je op basis van dit geschenk tot veel inzichten komen.

Psychisch gezien ben je zoals je bent goed in de kern. Je bent zoals je bent, je hebt genetische en psychologische eigenschappen  van je ouders en voorouders geërfd. Daar moet je het mee doen. Ze ervaren als geschenk kan je helpen om in ieder geval je hier al niet druk over te maken. Nogmaals, je bent zoals je bent. Alles wat je anders wilt op dit terrein is leuk en aardig maar genetisch ligt er best veel vast. Je kunt daar beter vrede mee hebben, dat wil zeggen ten diepste accepteren. Je hebt goed en minder goede eigenschappen. Dat heeft elk mens. Ook hier is er niet zoveel te veranderen hoe graag je ook zou willen. Met zelfacceptatie begint de weg naar een gelukkiger  leven.  Het niet accepteren is de snelste weg naar de hel. Een zelfgemaakte hel dan wel. Voor de derde keer: je bent zoals je bent.

Heb je jezelf eenmaal ontvangen zoals je bent, dan ligt de wereld voor je open. Als je opeens niets hoeft van jezelf omdat je goed bent is dat hetzelfde als de situatie daarvoor maar nu met veel meer rust in jezelf en minder stress, en meer ruimte voor jezelf. Je zelf ontvangen zoals je bent, is het einde van de gevangenis waarin je je misschien hebt opgesloten omdat je van alles moest van jezelf. Als de lat voortdurend te hoog ligt word je somber omdat je nooit aan je eigen verwachtingen voldoet. En ook anderen zijn dan geen uitkomst. Je voelt enkel de druk die je jezelf oplegt ook in je relaties. Je mag er nooit zijn zoals je bent en je bent er nooit zoals je bent. Voortdurend zit je in het circus van de mimicry, het achter de feiten aanhollen en het opzetten van het ene na het andere masker, want ze zouden eens ontdekken dat je het allemaal niet aankunt. Voor de wereld buiten ben je onleesbaar en voor jezelf onvindbaar geworden. Dat is een spiraal die je zelf kunt doorbreken als je leert jezelf te accepteren zoals je bent. Kortom vrede met jezelf.

Alles zit er al in, het goede  en het kwade, het mogelijke en het onzichtbare. Door los te laten, het loslaten van je valse voorstellingen van jezelf ontdek je nieuwe ruimte, geef je jezelf die ruimte. Het is een cadeau dat er al lang was, maar omdat je zo krampachtig vasthield aan je zelfbeeld en je verkeerde verwachtingen was die ruimte voortdurend vol, opgevuld, bezet. Er bleef geen plek meer over voor wie je werkelijk bent.  Dus loslaten is het geheim, is de sleutel, is het toverwoord. Niet vasthouden, maar los-laten. Stapje voor stapje. Het is een oefening die meteen resultaat geeft en die meteen ervaar is. En dit ontvangen van die ervaring leidt tot het inzicht dat meer loslaten nog meer ruimte geeft. Een niet te stoppen proces. Een heilzaam en helend proces als je opgesloten zit in de cocon van zelfontkenning. Het is tevens een goede oefening  voor het leven dat je leidt. Uiteindelijk laten we alles los, uiteindelijk is ons leven een groot loslaten. Als je daarover treurt heb je het nog niet echt begrepen, dan heb je het geschenk van het loslaten nog niet echt ontvangen. Maar wat zou je hinderen om het eens te proberen, het uiteindelijke cadeau is vrede met jezelf.

John Hacking

8 juli 2013