Ons zelfbewustzijn heeft slechts geestelijke kwaliteit zolang het ingaat tegen ons pure zelf. De keerzijde van het geestelijk zelfbewustzijn is daarom domme, lege trots. Een mens die niet tegen zij eigen voordeel in kan denken is door de Geest verlaten. Ook een gezin of een natie die dat niet kan is daardoor van God en Geest verlaten. Want van hen is de kracht van de toekomst geweken die hen boven hun gangbare voordelen een vooroordelen had kunnen uittillen. Juist het feit dat ze slechts op zichzelf gericht zijn bewijst dat de geest zijn werk aan hen heeft beëindigd en niet meer in hen woont. De ondergang van het Avondland en de vol-einding van het Avondland zijn twee woorden voor hetzelfde proces: ontslagen te zijn van een geestelijke taak. Want in het leven van de geest is alleen de geest zelf onveranderlijk. Alles waarop hij beslag legt verandert! Alle enkelingen en gemeenschappen die onveranderlijk willen blijven stellen zich daarmee gelijk aan de Geest. Dat is aanmatigend. Dat wat bezield is moet blijven veranderen. Gehoorzaamheid aan het appel van de Geest hebben wij leren kennen als het leven van de ziel. Een natie die vol geestdrift raak over zichzelf, die het genie français aanbidt, of de Duitse geest, of het idee Italië, is alleen daardoor al van alle goede geesten verlaten en dit geldt ook voor de enkeling.
Uit: E. Rosenstock-Huessy, De taal van de ziel. Vertaling van Angewandte Seelenkunde (1924) van Eugen Rosenstock-Huessy, Vught 2014 (Skandalon), pag. 120-121
Uit hersenonderzoek blijkt dat het niet vanzelfsprekend is dat iedereen op dezelfde wijze bewust is en dat iedereen gevoel heeft. Paul Broks schrijft: “Nicht alle Menschen sind empfindungsfähig. Grob gesagt sind etwas zehn Prozent sogenannte philosophische Zombies…Durch sein gesamtes Leben hindurch fühlt er nicht das leiseste Flackern einer bewussten Erfahrung.“ Broks stelt dat deze zogenaamde „zombies“ wel alles kunnen ervaren net als andere mensen, maar ze voelen er niets bij. Ze zeggen wel dat ze iets voelen, maar dat is in werkelijkheid niet zo. Het zijn alleen woorden. De lichten zijn aan maar niemand is thuis. Deze mensen spelen alsof ze gevoel hebben, denken dat ze gevoel hebben en dat ze dat gevoel ook ervaren, maar in werkelijkheid voelen ze niks. Wat betekent dit?
Als de conclusies uit deze hersenonderzoeken en diagnose van het brein en de ervaring van gevoelens waar zijn dan heeft dat uitermate gevolgen voor de wijze waarop wij naar mensen kunnen kijken. Het zou bijvoorbeeld kunnen verklaren waarom er hardvochtige tirannen optreden, waarom op het eerste gezicht brave burgers zich ontwikkelen kunnen tot niets ontziende beulen en moordenaars zoals in de Wereldoorlog Twee maar al te vaak is gebleken. Misschien is deze constitutie wel de voorwaarde om überhaupt uit te groeien tot een niets en niemand ontziend mens. Dat betekent ook dat therapie geen zin heeft, dat de behandeling van dergelijke mensen volslagen nutteloos is want er verandert niks en er kan niks veranderen. De psychopaat blijft een psychopaat en ook de sociopaat blijft hetzelfde. Als een behandeling lijkt aan te slaan is dat misschien wel eerder de kunst van de verleiding die hier wordt ingezet om de behandelaar te laten geloven dat er een transformatie heeft plaatsgevonden. Maar in werkelijkheid kan het brein niet veranderen en blijft de persoon een “zombie”.
Als het klopt dat 10% van de mensen in deze categorie valt van hen die eigenlijk niets voelen is dat op wereldschaal gigantisch. Van elke honderd mensen die je kent zijn er tien zonder gevoel en misschien ben je er zelf wel eentje van. Broks beschrijft in zijn boek dat over het bewustzijn gaat dat een goede vriend en collega-onderzoeker behoorlijk van streek was toen hij ontdekte dat hij zelf dit verschijnsel had. Maar hij leerde hier mee leven toen bleek dat ook zijn vrouw hetzelfde had en dat zij beiden hier goed over konden communiceren.
Maar laten we dit gegeven eens toepassen op de politiek en het politieke handelen, op de CEO’s van grote bedrijven, op al de bureaucraten die de vele burelen bemensen, kortom op iedereen die door zijn werk op de een of andere wijze invloed uitoefent die die door beslissingen te nemen anderen behoorlijk kan benadelen omdat er in die besluiten bijvoorbeeld geen rekening wordt gehouden met de menselijke maat of met de effecten op de psychische/geestelijke gezondheid van mensen. Bijvoorbeeld het besluit vanuit de politiek om bepaalde bedrijfstakken op te heffen, te saneren, in te krimpen zonder dat er met betrokkenen wordt overlegd en zonder goed plan om hen op te vangen. De vogelgriep door het virus Sars, de varkenspest, de q-koorts (geiten) in de boerensector leidde tot grote ontruimingen en faillissementen, tot besmettingen van mensen (Sars en q-koorts). Nu geplande saneringen in verband met de natuurgebieden die te veel overlast hebben van landbouwbedrijven aan de grenzen (uitstoot Co2) zijn een ander voorbeeld waar veel Fingerspitzengefühl voor nodig is en inspraak van betrokkenen op diverse niveau’s.
Het zijn een paar voorbeelden van politiek en ambtelijk handelen die absoluut niet de schoonheidsprijs verdienen. Zoals ook de toeslagenaffaire voor ouders die veroordeeld werden door falend beleid bij de belastingen om grote bedragen terug te betalen aan de overheid terwijl zij onschuldig waren aan fraude die hen ten laste werd gelegd. En omgekeerd het verzet van boerenorganisaties die met hun tractoren gaan protesteren en met dreiging en geweld hun gelijk willen halen. En daarbij voor heel velen zeer hinderlijk optreden in de dagelijkse praktijk (werk en woonverkeer). Intimiderend van zich laten horen bij onaangekondigde bezoeken aan politici en ambtenaren. Als in Noord Brabant de politieke partijen zich hierdoor onder druk laten zetten (wat is gebeurd) kun je op je vingers natellen dat dit niets meer met democratie te maken heeft maar enkel met belangen van enkelingen ten koste van een meerderheid.
De rücksichtsloze ontslagrondes bij tegenvallende resultaten bij bedrijven en banken zijn een ander voorbeeld van keihard handelen waar de eigenlijk werknemer niets voorstelt. Ik vermoed dat veel mensen die deze besluiten nemen – de keiharde saneerders, de advocaten die vooral voor eigen gewin de grootste criminelen verdedigen of gevallen politici (VS), de bazen van de inlichtingendiensten, maar ook de werkgever in een kleiner bedrijf die zijn werknemers beschouwt als onderdeel van zijn handel, het zouden wel eens allemaal heel gevoelloze mensen kunnen zijn die precies in dit plaatje passen. Het hoeft natuurlijk niet, maar het zou wel heel goed kunnen.
Opportunisten waar de leugens van het gezicht afspatten (Trump, Baudet, Putin) gebruiken de onvrede van de kiezers om hen een toekomst met gouden eieren voor te houden. Maar eerst moeten obstakels worden verwijderd, vijanden overwonnen, de massa aan hun kant worden gebracht. Ze gebruiken het politieke systeem om te doen alsof ze meespelen in de democratie maar in feite is hun hele gedrag gericht op obstructie en ondermijning. Een eigen journaal, de eigen werkelijkheid onder de aandacht brengen, alternatieve feiten, “er is geen waarheid meer die voor allen geldt” zo stellen ze, er zijn ‘volksvijanden’ die het volk bedreigen. Oude angsten worden aangewakkerd tegen de vreemdeling, haatsentimenten zo oud als de religies worden ingezet tegen andere groepen die als eeuwen de pineut zijn zoals de joden. De verheerlijking van de eigen groep, de mannelijkheid, de deugden van het sterk zijn en het afwijzen van elk compromis en elke vorm van zwakheid, het bestoken van de aanhangers met steeds dezelfde giftige cocktail van leugens en halve onwaarheden, de schaamteloze zelfverheerlijking en de verkettering van de kritische pers die teveel vragen stelt, de lijst kan nog met talloze voorbeelden worden aangevuld.
In de dertiger jaren van de vorige eeuw lieten de dadaïsten al zien dat er veel waarheden tegelijk konden bestaan naast elkaar. Dat was ook de tijd van de opkomst van het fascisme en de verheerlijking van volk, leider en natie. Door verkiezingen aan de macht gekomen was het eerste wat gedaan werd het systeem ontmantelen en de vestiging van een totalitaire staat. Propaganda en het verketteren van zogenaamde tegenstanders waren de middelen om anderen over de streep te trekken en meelopers waren er genoeg. Kritische geesten werden in concentratiekampen gestopt en vermoord. Het gouden ei was toen in nazi-Duitsland het duizendjarige rijk en een Europa onder de knoet van de nazi’s. Maar vergeten werd dat dit duizendjarige rijk in de verte geen toegangswegen had: het zweefde aan de horizon. Marcheren in de richting ervan leidde uiteindelijk tot aan en in de afgrond. Dat ten kosten van miljoenen en miljoenen onschuldigen.
Als ik nu weer de termen hoor die uit deze tijd stammen en die door hedendaagse politici zonder nuance in de mond worden genomen kan ik niet anders dan terugkijken en vergelijken. Echte oplossingen voor hedendaagse problemen heb ik nog nooit uit hun mond vernomen. Alleen maar diagnoses die kant noch wal raken en die van klimaatontkenning gaan tot complottheorieën van Qanon en andere idioten. Misschien geloven zij zelf deze onzin ook niet maar kunnen ze het wel gebruiken om de samenleving te ontwrichten en velen op het verkeerde been te zetten. Want dat is volgens mij de inzet: verwarring zaaien door het ontkennen van waarheden die voor allen gelden, de eigen waarheden gebruiken als hefboom om de maatschappij voorgoed te ontwrichten en het vertrouwen in de overheid te ondermijnen. Als de chaos compleet is, kunnen zij in het machtsvacuüm springen en zich voordoen als verlosser – als Messias die de weg weet uit de chaos in een schitterende toekomst. Alleen zal dat dan een toekomst zijn die leidt tot zeeën van bloed. Bloed van tegenstanders en van onschuldigen.
John Hacking
27 november 2020
Bron:
Broks, Paul, Je dunkler die Nacht, desto heller die Sterne. Über Liebe, die Trauer und das Ich, München 2019, (C.H. Beck)
betekenisgeving & levenshorizon 