Fernando Pessoa schreef onder veel pseudoniemen. Enkele worden hier weergegeven. Gedichten in Nederlandse en Duitse vertaling.
RICARDO REIS
Azuis os montes que estão param.
De eles a mim o vário campo ao vento, à brisa,
Ou verde ou amarelo ou variegado
Ondula incertamente.
Débil como uma hasta de papoila
Me suporta o momento. Nada quero.
Que pesa o escrúpulo do pensamento
Na balança da vida?
Como os campos, e vário, e como eles,
Exterior a mim, me entrego, filho
Ignorado do Caos e da Noite
Ãs ferias em que existo.
Ricardo Reis
Blauw rusten de bergen in de verte.
Tussen hen en mij golft in de zachte
Wind onzeker het veelsoortig land,
Nu groen, dan geel, dan bont.
Breekbaar als een papaverstengel draagt
Mij het moment. En ik verlang niets meer.
Wat wegen de scrupules van het denken
Op des levens weegschaal?
Veelsoortig als de velden en, als zij,
Vreemd aan mijzelf, geef ik, vergeten zoon
Van Chaos en Nacht, mij over aan
De pauze in dit leven
(vert. A. Willlemsen)
RICARDO REIS
VII
Antes de nós nos mesmos arvoredos
Passou o vento, quando havia vento,
E as folhas não falavam
De outro modo do que hoje.
Passamos e agitamo-nos debalde.
Não fazemos mais ruído no que existe
Do que as folhas das árvores
Ou os passos do vento.
Tentemos pois com abandono assiduo
Entregar nosso esforço à Natureza
E não querer mais vida
Que a das árvores verdes.
Inutilmente parecemos grandes.
Salvo nós nada pelo mundo fora
Nos saúda a grandeza
Nem sem querer nos serve.
Se aqui, à beira-mar, o meu indício
Na areia o mar com ondas três o apaga,
Que fará na alta praia
Em que o mar é o Tempo?
8.10.1914
p. 188
VII
Schon lange vor uns blies der Wind durch
die gleichen Wälder, wenn es windig war,
und ihre Blätter sprachen
nicht anders als auch heute.
Wir gehn vorbei und regen uns vergebens.
Wir stiften nicht mehr Aufruhr im Lebend’gen
als die Blätter der Bäume
oder die Schritte des Windes.
So lasst uns danach trachten, unser Mühen
hingebend der Natur anheimzustellen,
mehr Leben nicht zu wünschen
als das der grünen Bäume.
Umsonst erstreben wir den Schein der Grösse.
Ausser uns selber grüsst auf dieser Erde
nichts unsere Bedeutung
und dient uns willenlos.
Wenn meine Spur im Sand am Meeresufer
das Meer mit nur drei Wellenschlagen auslöscht,
was wird am hohen Strand sein,
dort wo die Zeit das Meer ist?
p. 189
Pessoa, Fernando, Alberto Caeiro, Dichtungen. Ricardo Reis, Oden, Aus dem Portugiesischen übersetzt und mit einem Nachwort versehen von Georg Rudolf Lind, Frankfurt am Main 1989 (Fischer Verlag)
XII
Não a ti, Cristo, odeio ou te não quero.
Em ti como nos outros creio deuses mais velhos.
Só te tenho por não mais nem menos
Do que eles, mas mais novo apenas.
Odeio-os si~, e a esses com calma aborreço,
Que te querem acima dos outros teus iguais deuses.
Quero-te onde tu stás, nem mais alto
Nem mais baixo que eles, tu apenas.
Deus triste, preciso talvez porque nenhum havia
Como tu, urn a mais no Panteão e no culto,
Nada mais, nem mais alto nem mais puro
Porque para tudo havia deuses, menos tu.
Cura tu, idólatra exclusivo de Cristo, que a vidà
É múltipla e todos os dias são diferentes dos outros,
E só sendo múltiplos como eles
Staremos coma verdade e sós.
9.10.1916
p. 194
XII
Nicht hass’ ich dich, o Christus, denn ich glaube
an dich wie an die anderen älteren Götter.
Nur acht’ ich weder minder dich noch mehr
als sie, du bist nur jünger.
Sie hass’ ich, ja, mit stillem Abscheu hass’ ich,
die dich mehr lieben als die anderen Götter.
Ich will dich, wo du bist, und weder höher
noch niedriger als sie, du sollst nur du sein.
Trauriger Gott, notwendig wohl, weil keiner
wie du war, einer mehr im Pantheon,
nichts mehr, nicht höher und nicht reiner, weil es
fur alles Götter gab, dich ausgenommen.
Bedenk, ausschliesslicher Verehrer Christi,
die Vielgestalt des Lebens und der Tage,
nur wenn wir vielgestaltig sind wie sie,
sind eins wir mit der Wahrheit und allein.
p. 195
Pessoa, Fernando, Alberto Caeiro, Dichtungen. Ricardo Reis, Oden, Aus dem Portugiesischen übersetzt und mit einem Nachwort versehen von Georg Rudolf Lind, Frankfurt am Main 1989 (Fischer Verlag)
XXXVI
Uns, com os olhos postos no passado,
Vêem o que não vêem; outros, fitos
Os mesmos olhos no futuro, vêem .
O que não pode ver-se.
Porque tão longe ir pôr o que está perto —
A segurança nossa? Este é o dia,
Esta é a hora, este o momento, isto
É quem somos, e é tudo.
Perene flui a interminável hora
Que nos confesa nulos. No mesmo hausto
Em que vivemos, morreremos. Colhe
O dia, porque és ele.
28.8.1933
p. 214
XXXVI
Einige wenden ihre Augen rückwärts
und sehen, was sie nicht sehn; andre richten
die gleichen Augen auf die Zukunft, sehen,
was niemand sehen kann.
Warum so weit entrücken, was so nah ist —
unsre Gewissheit? Dieser Tag und diese
Stunde und dieser Augenblick, sic sind
das, was wir sind, sind alles.
Beständig fliesst – unabsehbar – die Stunde,
die einst uns tilgt. Im gleichen Atemzug,
in dem wir leben, sterben wir. So pflücke
den Tag, denn er ist du.
p. 215
Pessoa, Fernando, Alberto Caeiro, Dichtungen. Ricardo Reis, Oden, Aus dem Portugiesischen übersetzt und mit einem Nachwort versehen von Georg Rudolf Lind, Frankfurt am Main 1989 (Fischer Verlag)
XXXVIII
Não tenhas nada nas mãos
Nem uma memória na alma,
Que quando te puserem
Nas mãos o óbulo ultimo,
Ao abrirem-te as mãos
Nada te cairá.
Que trono te querem dar
Que Átropos to não tire?
Que louros que não fanem
Nos arbitrios de Minos?
Que horas que te não tornem
Da estatura da sombra
Que serás quando fores
Na noite e ao firn da estrada.
Colhe as flores mas Iarga-as
Das mãos mal as olhaste.
Senta-te ao sol. Abdica
E sê rei de ti próprio.
19.6.1914
p. 216
XXXVIII
Behalte nichts in den Händen,
kein Gedenken in der Seele,
denn legt man später den letzten
Obolus dir in die Hände,
wird deinen Händen, wenn man
sie öffnet, nichts entfallen.
Wo ist der hohe Thronsitz,
den Atropos dir nicht nähme?
Wo Lorbeer’n, die nicht welken
unter des Minos Richtspruch?
Wo Stunden, die dich nicht
in jenen Schatten wandeln,
als der du einst zur Nachtzeit
ans Ende des Weges gelangst?
Lass fallen die gepflückten,
kaum noch beschauten Blumen.
Geniess die Sonne. Danke
ab, sei dein eigener König.
p. 217
Pessoa, Fernando, Alberto Caeiro, Dichtungen. Ricardo Reis, Oden, Aus dem Portugiesischen übersetzt und mit einem Nachwort versehen von Georg Rudolf Lind, Frankfurt am Main 1989 (Fischer Verlag)
13
Heb niets in je handen, noch
Een herinnering in de ziel.
Dan zal, wanneer de laatste obool
Je in de handen wordt gelegd
En men uiteindelijk je handen
Openvouwt, je niets ontvallen.
Welke troon wil men je geven
Die Atropos je niet ontneemt?
Welke lauweren die niet welken
Onder Minos’ doodsgericht?
Welke uren die ook jou niet
Maken tot de schaduw die
Je zijn zult wanneer je de nacht
In gaat naar ’t einde van de weg?
Pluk de bloemen, ja, maar laat ze
Los eer je ze hebt bezien.
Ga zitten in de zon. Doe afstand
En wees koning van jezelf.
(19.6.1914)
(vert. A. Willlemsen)
Pessoa, Fernando, Ricardo Reis. Oden. vertaald en van een nawoord voorzien door August Willemsen, Amsterdam Antwerpen 2002 (Uitgeverij de Arbeiderspers)
Nirvana
Vou dormir, dormir, dormir,
Vou dormir sem despertar,
Mas não dormir sem sentir
Que stou dormindo a sonhar.
Não a insciência e só treva
Mas também strelas a abrir
Olhos cujo olhar me eleva,
Que stou sonhando a dormir.
Constelada inexistência
Em que só vive de meu
Uma abstracta insciência
Una coma strelas e céu
Ricardo Reis
p. 298
Nirwana
Ik ga slapen, slapen, slapen,
Slapen zonder te ontwaken,
Maar niet zonder dat ik voel
Dat ik met slaap de droom bedoel.
Niet onwetenheid en duister
Maar ook sterren welker luister
Ogen opent – en ik voel
Dat ik met dromen slaap bedoel.
Een besterde afwezigheid
Waarin ik enkel leef als verre
En abstracte onwetendheid,
Eén met de hemel en de sterren.
(vert. A. Willlemsen)
Pessoa, Fernando, Ricardo Reis. Oden. vertaald en van een nawoord voorzien door August Willemsen, Amsterdam Antwerpen 2002 (Uitgeverij de Arbeiderspers)
Não quero recordar nem conhecer-me.
Somos de mais se olhamos em quem somos.
Ignorar que vivemos
Cumpre bastante a vida.
Tanto quanto vivemos, vive a hora
Em que vivemos, igualmente morta
Quando passa connosco,
Que passamos com ela.
Se sabê-lo não serve sabê-lo
(Pois sem poder que vale conhecermos ?),
melhor vida é a vida
que dura sem medir-se.
Ricardo Reis
p. 172
Ik wil niet herinneren noch mij kennen.
Wij zijn te veel wanneer wij in onszelf zien.
Negeren dat wij leven
Is voldoende leven.
Zolang wij leven, leeft het uur waarin
Wij leven, en dat evenzeer zal sterven
Of het nu met ons gaat
Of wij met het uur.
Indien dit weten niet het weten waard is
(want wat is kennen zonder dat wij kunnen?),
is beter leven dat wat
duurt en wij niet meten.
(vert. A. Willlemsen)
p. 173
Pessoa, Fernando, Ricardo Reis. Oden. vertaald en van een nawoord voorzien door August Willemsen, Amsterdam Antwerpen 2002 (Uitgeverij de Arbeiderspers)
I
Mestte, são plácidas
Todas as horas
Que nós perdemos,
Se no perdê-las,
Qual numa jarra,
Nós pomos flores.
Nao há tristezas
N em alegrias
Na nossa vida.
Assim saibamos,
Sábios incautos,
Nāo a viver,
Mas decorrê-la,
Tranquilos, plácidos,
Tendo as crianças
Por nossas mestras,
E os olhos cheios
De Natureza …
À beira-rio,
À beira-estrada,
Conforme calha,
Sempre no mesmo
Leve descanso
De estar vivendo.
O Tempo passa,
Nāo nos diz nada.
Envelhecemos.
Saibamos, quase
Maliciosos,
Sentir-nos ir.
Não vale a pena
Fazer urn gesto.
Não se resiste
Ao deus atroz
Que os próprios filhos
Devora sempre.
Colhamos flores.
Molhemos leves
As nossas mãos
Nos rios calmos,
Para aprendermos
Calma também.
Girassóis sempre
Fitando o sol,
Da vida iremos
Tranquilos, tendo
Nem o remorso
De ter vivido.
p. 22- 24
I
Meester, hoe vredig zijn
De uren alle
Die wij verliezen,
Wanneer in ’t verlies
Als in een vaas
Wij bloemen zetten.
Er zijn geen smarten
Noch ook vreugden
In ons leven.
Laat ons derhalve,
Naïeve wijzen,
Het niet leven
Maar doorlopen,
Rustig, vredig,
Met kinderen
Als onze meesters,
En de ogen
Vol natuur …
Langs de rivier
Of langs de weg,
Al naar het schikt,
Steeds in hetzelfde
Licht verpozen
Van moeten leven.
De tijd verstrijkt
En zegt ons niets.
Wij worden oud.
Laat ons, arglistig
Haast, onszelf
Voelen verstrijken.
’t Is niet de moeite
Te gebaren.
Niemand weerstaat
De wrede god
Die ’t eigen kroost
Altoos verslindt.
Plukken wij bloemen.
Maken wij vlug
De handen nat
In kalme stromen
Om daarvan
Kalmte te leren.
Als zonnebloemen,
De zon steeds ziende,
Gaan wij rustig
Uit het leven,
Zonder spijt
Geleefd te hebben.
(12.6.1914)
p. 23-25
Pessoa, Fernando, Ricardo Reis. Oden. vertaald en van een nawoord voorzien door August Willemsen, Amsterdam Antwerpen 2002 (Uitgeverij de Arbeiderspers)
3
Coroai-me de rosas,
coroai-me em verdade
De rosas —
Rosas que se apagam
Em fronte a apagar-se
Tāo cedo!
Coroai-me de rosas
E de folhas breves
E basta.
p. 28
3
Wil mij met rozen kransen,
Wil mij waarlijk kransen
Met rozenRozen —
die verwelken
Op een brauw die welkt
Zo vroeg!
Wil mij met rozen kransen
En met vlugge blaad’ren.
Meer niet.
(12.6.1914)
p. 29
Pessoa, Fernando, Ricardo Reis. Oden. vertaald en van een nawoord voorzien door August Willemsen, Amsterdam Antwerpen 2002 (Uitgeverij de Arbeiderspers)
8
Ao longe os montes têm neve ao sol,
Mas é suave já o frio calmo
Que alisa e agudece
Os dardos do sol alto.
Hoje, Neera, não nos escondamos,
Nada nos falta, porque nada somos.
Não esperamos nada
E temos frio ao sol.
Mas tal como é, gozemos o momento,
Solenes na alegria levemente,
E aguardando a morte
Como quem a conhece.
p. 42
8
De verre bergen zijn besneeuwd onder
De zon, maar zacht is reeds de kalme koude
Die de zonnestralen
Glad maakt en verscherpt.
Laat ons vandaag, Neaera, ons niet verschuilen,
Niets ontbreekt ons, omdat wij niets zijn.
Wij verwachten niets
En huiv’ren in de zon.
Maar laat ons het moment genieten zó
Als het nu is, plechtig in lichte vreugde,
En wachtend op de dood
Als iemand die hem kent.
(16.6.1914)
p. 43
Pessoa, Fernando, Ricardo Reis. Oden. vertaald en van een nawoord voorzien door August Willemsen, Amsterdam Antwerpen 2002 (Uitgeverij de Arbeiderspers)
39
Felizes, cujos corpos sob as árvores
Jazem na húmida terra,
Que nunca mais sofrem o sol, ou sabem
Das doenças da lua.
Verta Eolo a caverna inteira sobre
O orbe esfarrapado,
Erga Neptuno, em cheias mãos, ao alto
As ondas espumando,
Tudo lhe é nada, e o próprio pegureiro
Que passa, finda a tarde,
Sob a árvore onde jaz quem foi a sombra
Imperfeita de um deus,
Não sabe que os seus passos vão coleando
O que podia ser,
Se a vida fosse sempre a vida, a glória
De uma beleza etema.
p. 120
39
Gelukkig zij wier lichaam onder bomen
In wakke aarde ligt,
Die nooit meer lijden van de zon of weten
Wat maanziekten zijn.
Of Aeolus zijn ganse grot uitstort
Op de verscheurde aarde,
Neptunus ’t schuimend nat met handenvol
De hemelen in werpt,
Dit alles is hem niets, en zelfs de herder
Die ’s avonds langs de boom
Voorbijtrekt waar hij ligt die ’t onvolmaakte
Beeld was van een god,
Hij weet niet dat zijn moede voeten gaan
Over dat wat, als ’t leven
Altijd leven was, de glorie zijn kon
Van eeuwige schoonheid.
(1.6.1916)
p. 121
Pessoa, Fernando, Ricardo Reis. Oden. vertaald en van een nawoord voorzien door August Willemsen, Amsterdam Antwerpen 2002 (Uitgeverij de Arbeiderspers)
40
Segue o teu destino,
Rega as tuas plantas,
Ama as tuas rosas.
O resta é a sombra
De árvores alheias.
A realidade
Sempre é mais ou menos
Do que nós queremos.
Só nós somos sempre
Iguais a nós próprios.
Suave é viver só.
Grande e nobre é sempre
Viver simplesmente.
Deixa a dor nas aras
Como ex-voto aos deuses.
Vê de longe a vida.
Nunca a interrogues.
Ela nada pode
Dizer-te. A resposta
Está além dos Deuses.
Mas serenamente
imita o Olimpo
No teu coração.
Os deuses são deuses
Porque não se pensam.
p. 122
40
Volg je lotsbestemming,
Geef je planten water,
Heb je rozen lief.
De rest is slechts de schaduw
Van onbekende bomen.
De werk’lijkheid is altijd
Hetzij meer of minder
Dan dat wat wij willen.
Wij alleen zijn altijd
Aan onszelf gelijk.
’t Is zacht alleen te leven.
En altijd groot en nobel
Is in eenvoud leven.
Laat je smart op ’t altaar
Als offer aan de goden.
Zie van ver het leven.
Stel het nimmer vragen.
Het zal jou niets kunnen
Zeggen.Want het antwoord
Ligt voorbij de Goden.
Maar doe in je hart,
In gelijkmoedigheid,
Als goden op de Olympus.
Want een god is god
Omdat hij zich niet denkt.
(1.7.1916)
p. 123
Pessoa, Fernando, Ricardo Reis. Oden. vertaald en van een nawoord voorzien door August Willemsen, Amsterdam Antwerpen 2002 (Uitgeverij de Arbeiderspers)
41
Feliz aquele a quem a vida grata
Concedeu que dos deuses se lembrasse
E visse como eles
Estas terrenas coisas onde mora
Um reflexo mortal da imortal vida.
Feliz, que quando a hora tributária
Transpor seu átrio porque a Parca corte
O fio fiado até o firn,
Gozar poderá o alto prémio
De errar no Averno grato abrigo
Da convivência.
Mas aquele que quer Cristo antepor
Aos mais antigos Deuses que no Olimpo
Seguiram a Saturno —
O seu blasfemo ser abandonado
Na fria expiação-até que os Deuses
De quem se esqueceu deles se recordem —
Erra, sombra inquieta, eternamente,
Nem a viuva lhe põe na boca
O óbolo a Caronte grata,
E sobre o seu corpo insepulto
Não deita terra o viandante.
p. 124
41
Gelukkig hij wie ’t zoete leven toestond
Zich de goden te herinneren
En zoals zij te kijken
Naar dit ondermaanse waar een sterflijk
Beeld van het onsterflijk leven woont.
Want wanneer het uur des offers slaat
Opdat de Schikgodin de tot het einde
Afgesponnen draad doorsnijdt,
Dan zal hij ’t zoete loon genieten
Van schut en schild van de Avernus,
En schim zijn met de schimmen.
Maar hij die Christus stellen wil boven
De oud’re Goden die op de Olympus
Saturnus zijn gevolgd —
Diens godslasterlijke wezen zal
In kille boetedoening— tot de Goden
Zich wie hen vergat herinneren
Als rusteloze schaduw eeuwig dwalen,
En zijn weduwe legt d’obool
Voor Charon hem niet in de mond
En op zijn onbegraven lichaam
Werpt de wandelaar geen aarde.
(11/12.9.1916)
p. 125
Pessoa, Fernando, Ricardo Reis. Oden. vertaald en van een nawoord voorzien door August Willemsen, Amsterdam Antwerpen 2002 (Uitgeverij de Arbeiderspers)
42
Deixa passar a venta
Sem lhe perguntar nada.
Seu sentida é apenas
Ser a venta que passa …
Consegui que esta hora
Sacrificasse ao Olimpo.
E escrevi estes versos
Pra que os deuses voltassem.
p. 126
42
Laat de wind voorbijgaan
Zonder iets te vragen.
Hij betekent niets dan
Wind zijn die voorbijgaat …
Dit uur is mij gelukt
Te off’ren aan de Olympus.
En deze verzen schreef ik
Opdat de goden keren.
(12.9.1916)
p. 127
Pessoa, Fernando, Ricardo Reis. Oden. vertaald en van een nawoord voorzien door August Willemsen, Amsterdam Antwerpen 2002 (Uitgeverij de Arbeiderspers)
46
Nāo sem lei, mas segundo ignota lei
Entre os homens o fado distribui
O hem e o mal estar
Fortuna e glória, dan os e perigos.
Bem ou mal, não terás o que mereces.
Querem os deuses a isto obrigar-te.
Nem castigo ou prémio
Speres, desprezes, temas ou precises.
Porque até aos deuses toda a acção é clara
E é boa ou má, digna de homem ou deus,
Porque o fado nāo tem
Leis nossas com que reja a sua lei.
Quem é rei hoje, amanhā scravo cruza
Com o scravo de hoje que amanha é rei.
Sem razão urn caiu,
Sem causa nele o outro ascenderá.
Não em nós, mas dos deuses no capricho
E nas sombras pra além do seu dominio
Está o que sornos, e ternos,
A vida e a rnorte do que somos nós.
Se te apraz mereceres, que te apraza
Por mereceres, não porque te o Fado
Dê o prémio ou a paga
De com const:ancia haveres merecido.
Dubai é a vida, inconstante o que a governa.
O que esperamos nem sempre acontece
Nem nos falece sempre,
Nem há com que a alma uma ou outra coisa spere.
Toma teu coração digno dos deuses
E deixa a vida incerta ser quem seja.
O que te acontecer
Aceita. Os deuses nunca se revoltam.
Nas mãos inevitáveis do destino
A roda rápida soterra hoje
Quem ontem viu e céu
Do transitório alto do seu giro
p. 134-136
46
Niet ronder wet, maar volgens onbekende
Wet verdeelt het lot onder de mensen
Welzijn en ellende,
Geluk en glorie, rampspoed en gevaren.
Goed of slecht, je krijgt niet naar je toekomt.
Dat willen de goden dat je krijgt.
Je zult geen straf of loon
Verwachten, vragen, vrezen of verachten.
Want elke daad is voor de goden klaar
En goed of slecht, een god of een mens waardig,
Want het fatum heeft niet
Onze wetten om zijn wet te sturen.
Wie heden koning is, zal morgen slaaf zijn
Met de slaaf van heden, morgen koning.
De een valt zonder reden,
Zonder oorzaak zal de ander rijzen.
Niet in ons, maar in der goden gril
En in het duister voorbij hun bereik
Is wat wij zijn en hebben,
Dood en leven van dat wat wij zijn.
Behaagt het je verdienstelijk te zijn,
Wees het om je verdienste, niet omdat
Het Fatum je beloont
Voor je standvastiglijk bewezen diensten.
Broos is het leven, grillig die het stuurt.
Wat wij verwachten wordt niet altijd waar
Noch altijd niet, noch is er
Reden een of ander te verwachten.
Maak je hart de goden waardig, laat het
Vege leven zijn dat wat het is.
Aanvaard wat je gebeuren Zal.
De goden komen nooit in opstand.
In de genadeloze handen van het lot
Begraaft het snelle rad vandaag hem die
Gister de hemel zag
Vanaf het ijdel toppunt van zijn baan.
(17.11. 1918)
p. 135-137
Pessoa, Fernando, Ricardo Reis. Oden. vertaald en van een nawoord voorzien door August Willemsen, Amsterdam Antwerpen 2002 (Uitgeverij de Arbeiderspers)
48
Manhã que raias sem olhar a mim,
Sol que luzes sem qu’rer saber de eu ver-te,
É por mim que sois
Reais e verdadeiros.
Porque é na oposição ao que eu desejo
Que sinto real a natureza e a vida.
No que me nega sinto
Que existe e eu sou pequeno.
E nesta consciência torno a grande
Como a onda, que as tormentas atiram
Ao alto ar, regressa
Pesada a um mar mais fundo.
p. 140
48
Morgenstond die straalt en mij niet zien wilt,
Zon die schijnt, of ik u zie of niet zie,
Voor mij zijt gij beide
Werkelijk en waar.
Want in de tegenstelling tot mijn wensen
Voel ik als werkelijk natuur en leven.
In wat zij mij ontzeggen
Zijn zij, en ben ik klein.
En in dit bewustzijn word ik groter,
Als de golf die stormen hoog de lucht
In werpen, en die zwaarder
Terugvalt in een dieper zee.
(23.11.1918)
p. 141
Pessoa, Fernando, Ricardo Reis. Oden. vertaald en van een nawoord voorzien door August Willemsen, Amsterdam Antwerpen 2002 (Uitgeverij de Arbeiderspers)
59
Cada um cumpre o destino que lhe cumpre,
E deseja o destino que deseja;
N em cum pre o que deseja,
N em deseja o que cum pre.
Como as pedras na orla dos canteiros
O Fado nos dispõe, e ali ficamos;
Que a Sorte nos fez postos
Onde houvemos de sê-lo.
Nāo tenhamos melhor conhecimento
Do que nos coube que de que nos coube.
Cumpramos o que somos.
Nada mais nos é dado.
p. 162
59
Elkeen vervult het lot dat hem toevalt
En wenst voor zich het lot dat hij zich wenst,
Vervult niet wat hij wenst,
Wenst niet wat hij vervult.
Als steentjes langs de perken zet het Fatum
Ons op onze plaatsen -en daar blijven wij;
Het Lot schiep ons de posten
Die wij moesten zijn.
Laat ons geen beter kennis hebben van dat
Wat ons toekwam dan dat het ons toekwam.
Vervullen wij ons zijn.
Meer is ons niet gegeven
p. 163
Pessoa, Fernando, Ricardo Reis. Oden. vertaald en van een nawoord voorzien door August Willemsen, Amsterdam Antwerpen 2002 (Uitgeverij de Arbeiderspers)
63
Não canto a noite porque no meu canto
O sol que canto acabará em noite.
Não ignoro o que esqueço.
Canto por esquecê-lo.
Pudesse eu suspender, inda que em sonho,
O Apolíneo curso, e conhecer-me,
Inda que louco, gémeo
De uma hora imperecível!
p. 170
63
De nacht bezing ik niet omdat de zon
Die ik bezing zal eindigen in nacht.
Ik weet wat ik vergeet.
Ik zing om ’t te vergeten.
O, kon ik slechts, al was’t in droom, Apollo’s
Baan stilzetten en mij kennen, hoe
Waanzinnig ook, als tweeling
Van een eeuwig uur!
(2.9.1923)
p. 171
Pessoa, Fernando, Ricardo Reis. Oden. vertaald en van een nawoord voorzien door August Willemsen, Amsterdam Antwerpen 2002 (Uitgeverij de Arbeiderspers)
64
Não quero recordar nem conhecer-me.
Somos de mais se olhamos em quem somos.
Ignorar que vivemos
Cumpre bastante a vida.
Tanto quanto vivemos, vive a hora
Em que vivemos, igualmente morta
Quando passa connosco,
Que passamos com ela.
Se sabê-lo não serve de sabê-lo
(Pois sem poder que vale conhecermos?),
Melhor vida é a vida
Que dura sem medir-se.
p. 172
64
Ik wil niet herinneren noch mij kennen.
Wij zijn te veel wanneer wij in onszelf zien.
Negeren dat wij leven
Is voldoende leven.
Zolang wij leven, leeft het uur waarin
Wij leven, en dat evenzeer zal sterven
Of het nu met ons gaat
Of wij met het uur.
Indien dit weten niet het weten waard is
(Want wat is kennen zonder dat wij kunnen?),
Is beter leven dat wat
Duurt en wij niet meten.
(2.9.1923)
p. 173
Pessoa, Fernando, Ricardo Reis. Oden. vertaald en van een nawoord voorzien door August Willemsen, Amsterdam Antwerpen 2002 (Uitgeverij de Arbeiderspers)
68
Melhor destino que o de conhecer-se
Não frui quem mente frui. Antes, sabendo
Ser nada, que ignorando:
Nada dentro de nada.
Se não houver em mim poder que vença
As parcas três e as moles do futura,
Já me dêem os deuses
O poder de sabê-lo;
E a beleza, incriável por meu sestro,
Eu goze externa e dada, repetida
Em meus passivos olhos,
Lagos que a morte seca.
p. 180
68
Een beter lot dan zich te kennen kan
Wie denken kan niet hebben. Liever weten
Niets te zijn dan niet:
Een niets binnen het niets.
Heb ik de kracht niet de drie Parcen en
Obstakels van de toekomst te bedwingen,
Dan geven mij de goden
Kracht dit te begrijpen;
En schoonheid, die ik niet kan scheppen, kome
Mij van buiten, spiegeling in mijn
Passieve ogen, meren
Die de dood verdroogt
(21.10.1923)
p. 181
Pessoa, Fernando, Ricardo Reis. Oden. vertaald en van een nawoord voorzien door August Willemsen, Amsterdam Antwerpen 2002 (Uitgeverij de Arbeiderspers)
91
Quanta tristeza e amargura afoga
Em confusão a streita vida! Quanto
Infortúnio mesquinho
Nos oprime supremo!
Feliz ou o bruto que nos verdes campos
Pasce, para si mesmo anónimo, e entra
Na morte como em casa;
Ou o sábio que, perdido
Na ciência, a fiitil vida austera eleva
Além da nossa, como o fumo que ergue
Braços que se desfazem
A um céu inexistente.
p. 226
91
Hoeveel treurnis en bitterheid verstikken
In verwarring ons benarde leven!
Hoeveel ellendig onheil
Drukt en onderdrukt ons!
Gelukkig is het dier dat, naamloos voor
Zichzelf, graast op de weiden en dat naar
De dood gaat als naar huis;
De wijze ook, verdiept
In kennis, die zijn enge, strenge leven
Heft boven het onze, als rook die armen
Die verwaaien opheft naar
Een niet bestaande hemel.
p. 227
Pessoa, Fernando, Ricardo Reis. Oden. vertaald en van een nawoord voorzien door August Willemsen, Amsterdam Antwerpen 2002 (Uitgeverij de Arbeiderspers)
92
Não torna ao ramo a folha que o deixou,
Nem com seu mesmo pé se uma outra forma.
O momento, que acaba ao começar
Este, morreu p’ra sempre.
Não me promete o incerto e vão futuro
Mais do que esta repetida experiência
Da mortal sorte e a condição perdida
Das coisas e de mim.
Por isso, neste rio universa!
De que sou, não uma onda, senão ondas,
Decorro inerte, sem pedido, nem
Deuses a quem o faça.
p. 228
92
Het blad groeit niet meer aan zijn oude tak
Noch vormt een ander aan dezelfde steel zich.
Het moment dat eindigt wanneer dit
Begint, is dood voor eeuwig.
Mij belooft niet meer de onzeek’re toekomst
Dan steeds weer de sterflijkheid ervaren
Van mijn lot, en de verloren staat
Der dingen en van mij.
Daarom, op de universele stroom
Waarvan ik, niet een golf, maar golven ben,
Laat ik mij drijven, zonder bede, of goden
Tot wie die te richten.
(28.9.1926)~
p. 229
Pessoa, Fernando, Ricardo Reis. Oden. vertaald en van een nawoord voorzien door August Willemsen, Amsterdam Antwerpen 2002 (Uitgeverij de Arbeiderspers)
94
Frutos, dão-os as árvores que vivem,
Nao a iludida mente, que só se oma
Das flores lívidas
Do íntimo abismo.
Quantos reinos nas mentes e nas coisas
Te nāo talhaste imaginário! Tantos
Sem ter perdeste,
Sonhos cidades!
Ah, não consegues contra o adverso muito
Criar mais que propósitos frustrados!
Abdica e sê
Rei de ti mesmo.
p. 232
94
Vrucht schieten de bomen, want zij leven;
Niet de verdoolde geest, die zich slechts siert
Met de lijkbleke bloemen
Van ’t innerlijk ravijn.
Hoevele rijken, in de geest en in
De dingen, heb je niet bedacht! Hoeveel,
Zonder gehad te hebben,
Droomsteden verloren!
O, je vermag tegen de tegenspoed
Niet meer te stellen dan mislukte plannen!
Doe dus afstand en
Wees koning van jezelf.
(6.12.1926)
p. 233
Pessoa, Fernando, Ricardo Reis. Oden. vertaald en van een nawoord voorzien door August Willemsen, Amsterdam Antwerpen 2002 (Uitgeverij de Arbeiderspers)
114
Tudo que cessa é morte, e a morte é nossa
Se é para nós que cessa. Aquele arbusto
Fenece, e vai com ele
Parte da minha vida.
Em tudo quanto olhei fiquei em parte.
Com tudo quanto vi, se passa, passo,
Nem distingue a memória
Do que vi do que fui.
p. 272
114
Alles wat ophoudt is de dood, is onze
Dood als het ophoudt voor ons. Die struik
Vergaat en met hem gaat
Een deel van mij. In al
Wat ik bezag is iets van mij gebleven.
Met al ’t geziene, als het gaat, ga ik;
De terugblik onderscheidt niet
Wat ik zag van wat ik was.
(7.6.1928)
p. 273
Pessoa, Fernando, Ricardo Reis. Oden. vertaald en van een nawoord voorzien door August Willemsen, Amsterdam Antwerpen 2002 (Uitgeverij de Arbeiderspers)
115
Tarda o verão. No campo tributário
Da nossa sprança, não há sol bastante
Nem se speravam as que vêm, chuvas
Na estação, deslocadas.
Meu vão conhecimento do que vejo
Com o que é falso se contenta, a noite
Em pouco dando à conclusão fictícia
Do moribundo tudo.
p. 274
115
De zomer talmt. Het land, dat onze hoop
Moet voeden, heeft te weinig zon, en ook
Zijn onverwacht de, die nu vallen, regens
Buiten het seizoen.
Mijn nietige verstand van wat ik zie
Stelt zich tevree met schijn, terwijl de nacht
Tot het vooropgezet besluit zal leiden van
Het al dat sterven gaat.
(7.6.1928)
p. 275
Pessoa, Fernando, Ricardo Reis. Oden. vertaald en van een nawoord voorzien door August Willemsen, Amsterdam Antwerpen 2002 (Uitgeverij de Arbeiderspers)
148
Ninguém a outro ama, senão que ama
O que de si há nele, ou é suposto.
Nada te pese que não te amem. Sentem-te
Quem és, e és estrangeiro.
Cura de ser quem és, amem-te ou nunca.
Firme contigo, sofrerás avaro
De penas.
p. 340
148
Niemand bemint een ander, maar wat van
Hemzelf is in de ander, of vermoed wordt.
Heeft men je niet lief? Men voelt je zo
Je bent, en je bent vreemd.
Wees wie je bent, of liefde komt of nooit.
Sterk in je lijden zul je zelfs je pijnen
Koesteren.
(10.8.1932)
p. 341
Pessoa, Fernando, Ricardo Reis. Oden. vertaald en van een nawoord voorzien door August Willemsen, Amsterdam Antwerpen 2002 (Uitgeverij de Arbeiderspers)
149
Para quê complicar inutilmente,
Pensando, o que impensado existe? Nascem
Ervas sem razão dada.
Para elas os olhos, não razões, são a alma.
Como através de um rio as contemplemos.
p. 342
149
Waartoe door denken ingewikkeld maken
Wat ongedacht bestaat? Zo groeien grassen
Zonder reden. Ogen
Zijn voor hen, niet redenen, de ziel.
Bezien wij ze als ziend door een rivier.
(3.9.1932)
p. 343
Pessoa, Fernando, Ricardo Reis. Oden. vertaald en van een nawoord voorzien door August Willemsen, Amsterdam Antwerpen 2002 (Uitgeverij de Arbeiderspers)
150
Vive sem horas. Quanto mede pesa,
E quanto pesa mede.
Num fluido incerto nexo, como o rio
Cujas ondas sao ele,
Assim teus dias sê, e se te vires
Passar, como a outrem, cala.
p. 344
150
Leef zonder uren. Al wat afmeet weegt,
En al wat weegt meet af
In vocht onvaste knoop, als de rivier
Die zelf haar golven is,
Wees zo je dagen; zie je je verstrijken
Als elk ander, zwijg.
(8.9.1932)
p. 345
Pessoa, Fernando, Ricardo Reis. Oden. vertaald en van een nawoord voorzien door August Willemsen, Amsterdam Antwerpen 2002 (Uitgeverij de Arbeiderspers)
151
Nada fica de nada. Nada somos.
Um pouco ao sol e ao ar nos atrasamos
Da irrespirável treva que nos pese
Da húmida terra imposta,
Cadáveres adiados que procriam.
Leis feitas, státuas altas, odes findas —
Tudo tem cova sua. Se nós, carnes
A que urn intimo sol dá sangue, temos
Poente, porque nāo elas?
Somos contos contando contos, nada.
p. 346
151
Niets blijft van niets over. Wij zijn niets.
In zon en lucht verpozen wij eer het
Onadembare donker van de wakke
Aarde valt op ons,
Levende lijken die nog verder telen.
Voltooide wetten, beelden, oden — alles
Heeft zijn graf. Als wij, vlees dat een zon
In ons doet leven, ondergaan, waarom
Niet zij? Wij zijn verhalen
Die verhalen van verhalen, wij zijn niets.
(28.9.1932)
p. 347
Pessoa, Fernando, Ricardo Reis. Oden. vertaald en van een nawoord voorzien door August Willemsen, Amsterdam Antwerpen 2002 (Uitgeverij de Arbeiderspers)
bronnen:
Pessoa, Fernando, Baron von Teive. Die Erziehung zum Stoiker, Herausgegeben von Richard Zenith. Aus dem Portugiesischen übersetzt von Inés Koebel. Mit einem Nachwort von Georg Kohler, Frankfurt am Main 2008, (Fischer Taschenbuch Verlag)
Pessoa, Fernando, “Algebra der Geheimnisse”. Ein Lesebuch. Mir Beiträgen von Georg R. Lind, Octavio Paz, Peter Hamm und Georges Güntert. Mit zahlreichen Abbildungen, Frankfurt am Main 1990 (Fischer Verlag)
Pessoa, Fernando, Alberto Caeiro, Dichtungen. Ricardo Reis, Oden, Aus dem Portugiesischen übersetzt und mit einem Nachwort versehen von Georg Rudolf Lind, Frankfurt am Main 1989 (Fischer Verlag)
Pessoa, Fernando, Álvaro de Campos. Poesias, Dichtungen, Aus dem Portugiesischen übersetzt und mit einem Nachwort versehen von Georg Rudolf Lind, Frankfurt am Main 1991 (Fischer Verlag)
Pessoa, Fernando, Gedichten. Keuze, vertaling en nawoord van August Willemsen, Amsterdam 1991 (Uitgeverij de Arbeiderspers)
Pessoa, Fernando, Ricardo Reis. Oden. vertaald en van een nawoord voorzien door August Willemsen, Amsterdam Antwerpen 2002 (Uitgeverij de Arbeiderspers)
Pessoa, Fernando, Alvaro de Campos, De metafysische ingenieur en andere gedichten 1923-1935, vertaald en van een nawoord voorzien door August Willemsen, Amsterdam Antwerpen 2007 (Uitgeverij de Arbeiderspers)
Pessoa, Fernando, Das Buch der Unruhe des Hilfsbuchhalters Bernardo Soares, Herausgegeben von Richard Zenith. Aus dem Portugiesischen übersetzt und revidiert von Inés Koebel, Zürich 2006 (Ammann Verlag)
Pessoa, Fernando, Genie und Wahnsinn. Schriften zu einer intellektuellen Biographie. Aus dem Portugiesischen und Englischen übersetzt, mit Anmerkungen und einem Nachwort versehen von Steffen Dix. Basierend auf der von Jerónimo Pizarro herausgegebenen Kritische Ausgabe, Zürich 2010 (Ammann Verlag)
Pessoa, Fernando, Orpheu. Schriften zur Literatur, Ästhetik und Kunst, Aus dem Portugiesischen und Englischen übersetzt, mit Anmerkungen und einem Nachwort versehen von Steffen Dix, Frankfurt am Main 2015 (Fischer Verlag)
betekenisgeving & levenshorizon 